TSH Yüksekliği Hakkında Her Şey: TSH Yüksekliğinin Sebepleri

TSH yüksekliği tiroit bezinin az çalıştığını ve yeterince tiroit hormonu üretmediğini gösterir. Tiroit uyarıcı hormon olarak bilinen TSH tiroit bezinin salgıladığı T3 ve T4 miktarını doğrudan etkiler. Kanda yeterince T3 ve T4 bulunmuyorsa hipofiz bezi daha fazla TSH salgılamaya başlar. TSH’nin yüksek olması genellikle yorgunluk, kabızlık, eklem ağrısı, yüzde şişkinlik ve kadınlarda adet kanamasının ağır geçmesi gibi hipotiroit belirtileri meydana getirir.

TSH yüksekliği tiroit bezi disfonksiyonu, herhangi bir otoimmun hastalığı veya belirli ilaçların yan etkisi sonucu ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda hamilelik de T3 ve T4 düzeyinin artmasını sağlayarak TSH düzeyini etkileyebilir. Tiroit bezinin az çalıştığına dair belirtiler görülüyorsa ve TSH’nin yüksek olması söz konusu ise doktorunuz muhtemelen serbest T3 ve serbest T4 düzeyini ölçen bir test isteyecektir.

TSH yüksekliği tedavisi kapsamında doktorlar genellikle TSH düzeyini düşürmek ve hipotiroidi tedavi etmek için tiroksin (T4) ilacı verir. Daha sonra TSH düzeyini izlemek ve tiroit tedavisini düzenlemek için düzenli olarak kan tahlilleri yapılır.

Tiroit bezi ne işe yarar?

Tiroit bezi boynun ön tarafında bulunur. Kelebek şeklinde, küçük bir organdır. Tiroit bezinin görevi kan dolaşımına tiroit hormonları salgılamaktır.

Tiroit bezi vücut metabolizmasını düzenler, sinir ve bağışıklık sistemini etkiler. Diğer bir deyişle aslında tiroit bezi vücutta gerçekleşen karmaşık süreçlerin birçoğunu doğrudan etkilemektedir. Vücutta yeterli düzeyde T3 ve T4 bulunması için vücudun iyota ihtiyacı vardır.

Tiroit Bezi Nerededir?
Tiroit Bezi Nerededir?

Tiroit bezinin etkilediği vücut sistemlerinden bazıları şunlardır:

  • Kilo,
  • Adet döngüsü,
  • Mide bağırsak sistemi,
  • Merkezi sinir sistemine bağlı süreçler,
  • Kalp hızı

TSH nedir? (Tiroit Uyarıcı Hormon)

TSH tiroit uyarıcı hormon demektir. TSH beyindeki hipofiz bezi tarafından salgılanır. Adı üzerinde TSH tiroit bezini uyararak tiroit hormonu üretmesini sağlar.

Clinical Methods kitabından edinilen bilgilere göre TSH’nin yüksek olması genellikle tiroit bezinin az çalışması, yani hipotiroit belirtisidir. Tiroit bezini uyarmak ve daha fazla tiroit hormonu üretmesini sağlamak için TSH düzeyi yükselir.

Doktorlar tiroit hormonu replasman tedavisini izlemek, yeni doğanlarda tiroit problemlerini kontrol etmek ve hipotiroit belirtilerini teşhis etmek için TSH kan testi ister.

Tiroit Hormonları
Tiroit Hormonları

T3 ve FT3 nedir?

Triiyodotironin olarak da bilinen T3 hormonu tiroit bezinin salgıladığı hormonlardan biridir. T3 hormonu T4 hormonuna göre daha aktiftir. Serbest T3 (FT3) ise proteine bağlanmayan ve vücut tarafından hala kullanılabilen T3 miktarını ifade eder. Doktorlar bazen tiroit fonksiyonunu kontrol etmek için Total T3 ve FT3 tahlilleri gerçekleştirir.

T4 ve FT4 nedir?

Tiroksin olarak da bilinen T4 hormonu tiroit bezinin salgıladığı temel hormondur. Kandaki T4 hormonu proteine bağlanır ve T3 hormonu haline gelir. T4 düzeyini ölçmek için yapılan kan tahlilleri genellikle tiroit fonksiyonunu kontrol etmek için yapılır. Kişide hipotiroit belirtileri görülüyorsa çoğunlukla T4 testi TSH testi ile birlikte yapılır.

T3 ve T4 düzeyi TSH’yi nasıl etkiler?

Kan serumundaki T3 ve T4 düzeyi hipofiz bezinin ürettiği TSH miktarını doğrudan etkiler. Endocrinology dergisinde yayınlanan bir makalede hipofiz bezine daha fazla ya da daha az TSH üretmesi için sinyal gönderen bir negatif geribildirim olduğundan söz edilmektedir. Kanda yetersiz T3 ve T4 bulunuyorsa hipofiz bezi T4 düzeyini arttırmak için daha fazla TSH (tiroit uyarıcı hormon) üretmeye başlar. Tiroit bezinin az çalışmasının TSH yüksekliği ile ilişkili olmasının nedeni budur.

TSH kaç olmalı?

Uzmanlar kanda TSH düzeyinin 0.4 – 4.2 mlU/L (litre başına milibirim) olması gerektiğini belirtmektedir.

Ancak olması gereken TSH düzeyi yaşa, hamilelik durumuna vb. olarak değişebilmektedir. Örnek vermek gerekirse yaşlı kişilerde TSH düzeyi 8.9 mlU/L’ye kadar normal kabul edilmektedir.

TSH Kaç Olmalı?
TSH Kaç Olmalı?

Hamileliğin son üç ayındaki kadınlarda TSH düzeyi 5.2 mlU/L’ye kadar yüksek olabilir ve bu düzeye kadar hipotiroit teşhisi konulmaz.

Bazı uzmanlar TSH üst limitinin 4.2 mlU/L olarak kabul edilmesine rağmen bu üst limitin aşağı çekilmesi gerektiğini belirtmektedir. Örneğin International Journal of Laboratory Medicine dergisinde yayınlanan bir araştırmada TSH düzeyi üst limitinin 2.5 mlU/L olarak değiştirilmesi önerilmiştir. Bunun nedeni TSH düzeyi 2.5 – 4.0 mIU/L arasında olup “normal” kabul edilen kişilerin aslında tiroit hastalıkları riski altında olmasıdır.

TSH yüksekliği nasıl anlaşılır?

Kan serumunda TSH düzeyi 0.4 ve 4.0 mUI/L arasında olmalıdır. TSH düzeyiniz 4.2 mlU/L üzerinde ise muhtemelen doktorunuz hipotiroit türünü belirlemek için T4 testi de isteyecektir.

Ancak yukarıda bahsedildiği gibi bazı uzmanlar 2.5 mlU/L üzerindeki TSH sonuçlarını TSH yüksekliği olarak kabul etmektedir.

TSH yüksekliği belirtileri nelerdir?

TSH’nin yüksek olması hipotiroit veya tiroit bezinin yetersiz çalışması ile bağlantılı belirtiler ortaya çıkarır. Uzmanlara göre TSH yüksekliği belirtileri şunlardır:

  • Açıklanamayan kilo kaybı,
  • Yorgunluk ve sürekli yorgun hissetme,
  • Kas ağrıları,
  • Dışkılamada zorlanma ve kabızlık belirtileri,
  • Ciltte kuruluk,
  • Tırnakların ve saçların kırılması,
  • Parmaklarda karıncalanma hissi,
  • Adet kanamasının ağır veya düzensiz olması.

TSH yüksekliği ve hipotiroit mutlaka tedavi edilmelidir. TSH yüksekliği tedavi edilmezse şu komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

  • Yüzde şişkinlik,
  • Tiroit bezinin büyümesi,
  • Unutkanlık,
  • Depresyon

TSH yüksekliği neden olur?

TSH yüksekliği tiroit bezinin olması gerektiği gibi çalışmadığını gösterir. Bu çoğunlukla kanda T3 ve T4 düşüklüğü görülmesine yol açar. Şimdi gelin TSH yüksekliği nedenleri hakkında detaylı bilgilere bakalım:

1. Otoimmun Hastalıkları

TSH’nin yüksek olması problemine yol açan hipotiroitin nedenleri arasında en yaygın olanı otoimmun hastalıklarıdır. Örneğin tiroit bezini etkileyen otoimmun hastalıklarından biri Haşimato hastalığıdır. Haşimato hastalığı sürecinde vücut tiroit bezine saldıran antikorlar üretir. Haşimato hastalığı tiroit bezinin iltihaplanmasına ve yavaşlamasına yol açarak TSH yüksekliği gelişmesine neden olur.

Hipertiroit ve Hipotiroit (TSH, T3, T4)
Hipertiroit ve Hipotiroit (TSH, T3, T4)

2. İyot Eksikliği

Tiroit bezi doğru bir şekilde çalışabilmek için iyota ihtiyaç duyar. Beslenmenizde yeterince iyot yoksa tiroit bezi yavaşlar ve daha az T3 ve T4 üretmeye başlar. Bu da sonuçta TSH yüksekliği meydana getirir.

Haşimato hastalığı dışında iyot eksikliği de en yaygın hipotiroit nedenleri arasında görülmektedir.

2007 yılında yayınlanan bir raporda da T3 ve T4 sentezi için iyot gereksinimi vurgulanmıştır. Tiroit bezinin düzgün bir şekilde çalışması için yetişkinlerin günde 120-150 μg iyota ihtiyacı vardır. Sağlıklı ve dengeli beslenme yoluyla bu iyotun alınması önemlidir. Bu raporda iyot eksikliğini gidermek ve TSH yüksekliği problemini ortadan kaldırmak için iyotlu tuz tüketilmesi önerilmiştir.

İyot içeren yiyecekler şunlardır:

  • İyotlu tuz,
  • Su yosunu,
  • Mezgit balığı,
  • Ekmek,
  • Süt
  • Vitamin takviyeleri

3. Hipertiroit Tedavisine Bağlı TSH Yüksekliği

TSH düşüklüğü ve hipertiroit tedavisi gören kişilerde tedaviye bağlı olarak TSH yüksekliği gelişebilir.

American Family Physician dergisinde hipertiroit tedavisinde kandaki T3 ve T4 düzeyinin düşürülmesinin amaçlandığı belirtilmiştir. Bu tedavi kanda TSH yüksekliği görülmesine yol açabilir. Bu durumda doktorunuz ilacı izleyecek ve TSH düzeyini optimal aralığa getirmek için ilacı ona göre ayarlayacaktır.

4. Tiroidit

Tiroit bezinin iltihaplanması anlamına gelen tiroidit, tiroit bezinin nasıl etkilendiğine bağlı olarak TSH düşüklüğü veya TSH yüksekliği problemine yol açabilir.

Tiroidit tiroit bezindeki iltihaba genel olarak verilen isimdir. Daha önce bahsedildiği gibi Haşimato hastalığı tiroidit nedenlerinden biridir. Ancak viral ve bakteriyel enfeksiyonlar da tiroit bezini etkileyerek TSH yüksekliği ortaya çıkarabilir.

5. Tiroit Bezinin Alınması veya Tiroit Deaktivasyonu

Tiroit bezinin alınması için bir ameliyat olduysanız veya tiroit bezinin deaktivasyonu için radyoiyodin tedavisi alıyorsanız düzenli olarak T4 replasman tedavisi uygulanır. Bu süreçte ilaç izlenip ayarlandıkça hipofiz bezi tarafından salgılanan TSH düzeyi etkilenir.

Tiroidit
Tiroidit

T3 ve T4 düşüklüğü TSH üzerinde negatif geribildirim etkisine sahiptir ve TSH düzeyini yükseltme sinyali gönderir. Levotiroksin (L-T4) tedavisi uygulandığında TSH Düzeyi ve T4 düzeyi yakından izlenerek T4 düzeyinin tehlikeli bir şekilde düşmesi önlenir.

6. Işın Tedavisi

Kanser tedavisi için yakın zamanda ışın tedavisi aldıysanız hipotiroit ve TSH yüksekliği gelişebilir. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention dergisine göre kanser için uygulanan radyasyon kişilerde hipotiroit riskini yükseltmektedir. Bu nedenle doktorunuz TSH düzeyini kontrol etmek için tedavinin hem başında hem de tedavi sürecinde kan tahlili isteyecektir.

ışın tedavisi radyoterapi
ışın tedavisi radyoterapi

7. Tiroit Bezinde Kist veya Nodül

Tiroit bezindeki kist veya nodüller de tiroit fonksiyonunu etkileyerek yeterince T3 ve T4 üretilmemesine yol açabilir. Bu da yukarıda belirtildiği gibi TSH yüksekliği gelişmesine yol açar.

Tiroit Bezinde Nodül
Tiroit Bezinde Nodül

Tiroit bezinde kist ve nodüllerin izlenmesinde TSH yüksekliği testi önem taşımaktadır. TSH için kan serumu testleri genellikle tiroit bezinde kanserli hücrelerin bulunup bulunmadığına yönelik ultrason taramaları ile birlikte yapılır. Doktorlar düzenli takibin önemine vurgu yapmaktadır. Zira T4 düşüklüğü ile birlikte normal TSH düzeyi nodüllerin kötü huylu hale gelme riskini arttırır.

8. Belirli İlaçların Yan Etkileri

Medicina dergisinde yayınlanan bir araştırmada bazı ilaçların hipotiroit belirtilerine yol açtığı belirtilmiştir. Örneğin çeşitli psikiyatrik bozuklukları tedavi etmek için kullanılan lityum TSH yüksekliği yapabilir ve tiroit bezinin yetersiz çalışmasına neden olabilir.

9. Hipofiz Bezi Problemleri

Nadir de olsa hipofiz bezi problemleri TSH düzeyini etkileyebilir. Hipofiz bezi olması gerektiği gibi çalışmıyorsa ikincil hipotiroit ortaya çıkabilir.

10. Hamilelik

Hamilelikte TSH düzeyleri dalgalanma halindedir. Bu nedenle doktorlar hamilelikte T4 hormonlarının düşmesine neden olacak şekilde TSH yüksekliği oluşmasını engellemek için düzenli kan tahlilleri ile takip gerçekleştirir.

BU YAZIYI PAYLAŞIN

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here

BENZER YAZILAR

Renin Nedir? Ne İşe Yarar? Renin Yüksekliği veya Düşüklüğü Neden Olur?

Renin, tansiyonu kontrol etmeye yardımcı olan ve vücutta yeterli düzeyde sodyum ve potasyum bulunmasını sağlayan bir enzimdir. Renin...

Tiroit Hastalığında Göz Kuruluğu Neden Olur? Nasıl Geçer?

Göz kuruluğu, gözde karıncalanma hissi, gözün kaşınması veya yanması tiroit bezi problemleri ile ilgili olabilir. Hatta göz kuruluğu...

Metabolizma nasıl hızlanır? Metabolizmayı Hızlandırmanın Yolları

Metabolizma vücuttaki kimyasal reaksiyonlara verilen isimdir. Bu kimyasal reaksiyonlar vücudun canlı kalmasını ve işlemeye devam etmesini sağlar. Ancak...