Çeşitli kanser türleri farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Genel olarak sigara içmek gibi bazı risk faktörleri kansere yakalanma ihtimalini arttırır. Ayrıca kişinin yaşı ve ailedeki kanser geçmişi de bunu etkileyebilir. Bu yazımızda ise özel olarak akciğer kanserinin nedenleri üzerinde duracağız. Aşağıdaki risk faktörleri söz konusu ise akciğer kanseri riski daha yüksek olarak kabul edilmektedir.
Diğer yandan aşağıdaki risk faktörlerinden birini veya birkaçını taşıyor olmak mutlaka akciğer kanseri hastalığına yakalanılacağı anlamına gelmez. Aşağıdaki kriterlerin hiçbirini taşımayan kişilerin de akciğer kanseri hastalığına yakalandığı görülmektedir.
Akciğer Kanserinin Nedenleri
Genel olarak akciğer kanseri nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
1. Sigara İçmek
Akciğer kanseri nedenleri arasında ilk sırada sigara içmek yer alır. Akciğer kanseri nedeniyle gerçekleşen ölümlerin %80’inin sigara içmekten kaynaklandığı düşünülmektedir. Sigara içen kişilerde akciğer kanseri riski içmeyen kişilere göre kat be kat yüksektir. Kişi ne kadar uzun süre ve ne kadar çok miktarda sigara içerse akciğer kanserine yakalanma riski de o kadar yükselmektedir.
Puro ve pipo içmek de akciğer kanseri nedenleri arasında yer alır. Bu anlamda puro ve pipo içmek sigara içmekten farklı değildir. “Light” olarak bilinen sigaraların da akciğer kanseri riskini aynı şekilde yükselttiği bilinmektedir. Mentollü sigaralar dumanın daha da derin çekilmesine neden olduğundan akciğer kanserine yakalanma riskini daha da yükseltebilir.
2. Pasif İçicilik
Sigara içmediği halde sürekli içilen ortamda yaşayan kişiler pasif içiciliğe maruz kalırlar. Pasif içicilik akciğer kanseri nedenleri arasında yer almaktadır. Her yıl 7000’den fazla kişinin pasif içiciliğe bağlı akciğer kanserinden hayatını kaybettiği düşünülmektedir.
3. Radon Gazına Maruz Kalmak
Radon topraktaki ve kayalardaki uranyumun parçalanmasıyla ortaya çıkan radyoaktif bir gazdır. Radon görünmez, renksiz, tatsız ve kokusuz bir gazdır. Dolayısıyla fark edilmesi neredeyse imkansızdır.
Amerikan Çevre Koruma Kurumu’ndan edinilen bilgiye göre sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde akciğer kanseri nedenleri arasında ikinci sırada radon gazı yer almaktadır. Özellikle sigara içmeyen kişilerde akciğer kanseri en fazla radon gazı nedeniyle meydana gelmektedir.
Açık havada ve dış ortamlarda radon gazı çok az olduğundan tehlike oluşturmaz. Ancak iç ortamlarda radon gazı daha yoğun halde bulunur. Radon gazının solunması akciğerlerin küçük miktarda radyasyona maruz kalmasına yol açar. Bu da akciğer kanseri riskini yükseltir.
Amerikan Çevre Koruma Kurumu özellikle alçak katlardaki evlerde radon gazı ölçümünün yapılması ve evlerin sık sık havalandırılması gerektiğini belirtmektedir.
4. Asbeste Maruz Kalmak
Asbest ile çalışan kişiler (özellikle maden, değirmen, tekstil fabrikası, yalıtım kullanılan yerler ve tersaneler) akciğer kanseri riski altındadır. Asbest akciğer kanseri nedenleri arasında sayılmaktadır. Hem asbeste maruz kalıp hem de sigara içen kişilerde akciğer kanseri riski daha da yükselmektedir. Asbestin hangi miktarlarda ve ne kadar sürede akciğer kanserine yol açtığı tam olarak bilinmemektedir.
Akciğer kanseri nedenleri arasında sayılan asbest elementine çok miktarda maruz kalındığında akciğer zarında başlayan bir kanser türü olan mezotelyoma riski yükselmektedir.
Son yıllarda devletler ticari ve endüstriyel ürünlerde asbest kullanımını azaltan yasal düzenlemeler yapmaktadır. Yine de asbest birçok eski konut ve binalarda bulunmakta, ancak restorasyon veya yıkım nedeniyle açığa çıkmadığı sürece genellikle zararsız olarak görülmektedir.
5. İş Yerinde Akciğer Kanserine Yol Açan Diğer Maddelere Maruz Kalmak
Akciğer kanseri nedenleri arasında sayabileceğimiz başka maddeler de bulunur:
- Uranyum gibi radyoaktif maddeler,
- Arsenik, berilyum, kadmiyum, silika, vinil, klorid, nikel bileşenleri, krom bileşenleri, kömür ürünleri, iperit ve klorometil eter gibi kimyasalların veya minerallerin solunması,
- Dizel egzozu
Son yıllarda devletler işçilerin bu maddelere maruz kalmaması için çeşitli yasal önlemler almaya başlamıştır. Ancak hala tehlike mevcuttur. Eğer işyerinizde üretimde bu maddeler kullanıyorsa iş güvenliği önlemlerini alınız ve mümkün olduğunca bunlara maruz kalmamaya çalışınız.
6. Hava Kirliliği
Şehirlerde hava kirliliği (özellikle geniş yolların yakınlarında) akciğer kanseri riskini az da olsa yükseltmektedir. Sigara ile karşılaştırıldığında bu risk çok düşük olsa da yine mevcuttur. Akciğer kanseri nedenleri arasında sayılan hava kirliliğinin akciğer kanserinden kaynaklanan ölümlerin %5’inden sorumlu olduğu düşünülmektedir.
7. İçme Suyunda Arsenik
İçme suyunda yüksek düzeyde arsenik bulunan ülkelerde yapılan araştırmalarda bu ülkelerde akciğer kanseri riskinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırmalarda sudaki arsenik düzeyinin gelişmiş ülkelere göre çok daha yüksek olduğu görülmüştür. Genel olarak bakıldığında Türkiye’deki içme sularında arsenik tehlikesinin bulunmadığı bilinmektedir.
8. Akciğerlerle İlgili Geçmişteki Işın Tedavileri
Diğer kanser türleri için göğüs bölgesinde ışın tedavisi uygulanan kişilerde (özellikle sigara da içiyorlarsa) akciğer kanseri riski daha yüksektir. Örneğin Hodgkin hastalığı bulunan kişiler veya göğüs kanseri nedeniyle göğsü alınan kadınlarda akciğer kanseri riski yükselebilir. Lumpektomi ameliyatından sonra ışın tedavisi alan kadınlarda ise akciğer riski yükselmemektedir.
9. Ailede Önceden Akciğer Kanseri Bulunması
Akciğer kanserinin nedenleri arasında sayılabilecek bir diğer faktör genetik faktörlerdir. Erkek kardeş, kız kardeş veya çocuklarda akciğer kanseri görülen kişilerde akciğer kanseri riski daha yüksek olabilir. Genetik faktörlerin akciğer kanserine yol açma olasılığı tam olarak bilinmemektedir.
10. Bazı Besin Takviyeleri
Bazı vitamin takviyelerinin akciğer kanseri riskini düşürme potansiyeli üzerine yapılan araştırmalarda olumsuz sonuçlar elde edilmiştir. Yapılan 2 büyük çalışmada beta-karoten takviyesi kullanan ve eş zamanlı olarak sigara da içen kişilerde akciğer kanseri riskinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu araştırmalarda sigara içen kişilerin beta-karoten takviyesi kullanmaması önerilmektedir.
Kaynak:
https://www.lungcancer.org/find_information/publications/163-lung_cancer_101/266-symptoms
