Böbrek taşı sırtın orta kısmından karın ve leğen kemiği bölgesine yayılan ağrılara neden olur. Böbrek taşından kaynaklanan böbrek ağrısı idrar yaparken şiddetlenir ve yoğun bir yanma hissi verir. Bazı durumlarda böbrek taşı yüksek ateş yapabilir ve idrarda kan (hematüri) görülmesine neden olabilir. Peki böbrek taşı neden olur? Böbrek taşı belirtileri nelerdir? Böbrek taşı tedavisi ve düşürme yolları hakkında detaylı bilgi için okumaya devam ediniz.
Böbrek taşı nedir?
Böbrek taşı böbreklerde oluşabilen küçük, sert mineral ve tuz birikintileridir. İdrarda idrarın çok fazla yoğunlaşması halinde kristalize olabilen çeşitli mineraller bulunmaktadır. Zaman içerisinde bu kristal oluşumları çeşitli büyüklük ve şekillerde taş benzeri yapılar meydana getirir.
Böbrek taşı hastalığının tıptaki adı nefrolitiyaz olarak bilinmektedir. Böbrek taşları ise renal kalkuli olarak bilinir.
Mineral bileşiminin yapısına bağlı olarak böbrek taşı oluşumları dörde ayrılır:
Kalsiyum Böbrek Taşı
Çoğu böbrek taşı kalsiyum oksalat ve fosfattan oluşan kalsiyum taşlarıdır. Yeterince sıvı tüketmemek ve kalsiyum oksalat düzeyi yüksek gıdalarla beslenmek bu taşların oluşumuna yol açar.
Strüvit Böbrek Taşı
Strüvit böbrek taşı, böbrek taşı vakalarının yaklaşık %15’inde gözlenmektedir. Strüvit böbrek taşı magnezyum ve fosfat bileşiminden oluşmaktadır. Strüvit böbrek taşı genellikle tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu vakalarında görülür.
Ürik Asit Taşları
Ürik asit böbrek taşı idrarda çok fazla ürik asit bulunmasından kaynaklanır ve genellikle pürin düzeyi yüksek gıdalarla beslenilmesi sonucu ortaya çıkar.
Sistin Taşları
Diğer böbrek taşı türlerinden daha az görülmekle birlikte sistin taşları metabolik kusurlarla ilgili bir durumdur.
Böbrek taşı nasıl görünür?
Böbreklerde oluşan mineral kalıntıları düzensiz şekillere sahip küçük taşlardır. Bazı durumlarda böbrek taşı oluşumları bir kum tanesi kadar küçük olabilir ve herhangi bir böbrek taşı belirtisi ortaya çıkarmaksızın idrar yoluyla vücuttan atılabilir.
Daha büyük böbrek taşları ise çıplak gözle görülebilir. 5 ila 10 mm arasında olan böbrek taşı oluşumları idrar yaparken ciddi ağrıya neden olur.
Böbrek taşı görülen kişiler tuvalette idrarlarını gözlediklerinde böbrek taşlarını fark edebilirler. Bazı böbrek taşı oluşumları küçük siyah veya koyu renkte olmaktadır. Bazıları ise beyazlı-sarılı renkte olabilir. Ağrılı bir şekilde idrar yaptıktan sonra görülen böbrek taşı oluşumları genellikle keskin hatlı taşlardır.
Bazı hastalarda doktorlar idrarda görülen böbrek taşı oluşumlarının toplanmasını istemekte ve bunları analiz etmektedir. Böbrek taşı oluşumlarının kalsiyum oksalat, ürik asit veya strüvit taşı türlerinden hangisi olduğunu tespit etmek gelecekte böbrek taşı problemlerinin önlenmesi için faydalı bilgiler sağlar.
Böbrek Taşı Belirtileri
Yazımızın bu bölümünde idrar yolunda hareket eden böbrek taşı belirtileri hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz.
1. Şiddetli Sırt Ağrısı
Renal kolik olarak da bilinen böbrek taşı ağrısı idrar yollarında veya böbrekte taş belirtileri arasında ilk sıradadır. Böbrek taşı ağrısı genellikle böbreklerin hizasında, sırtın orta tarafında başlar. Ağrı aralıklı şekilde başlayıp bir süre sonra sürekli hale gelir. Çoğunlukla sırtta sol veya sağ kaburga altında ağrı gözlenebilir. Böbrek taşı oluşumları idrar yolu boyunca hareket ettiğinde böbrek taşı ağrısı kasıklara doğru sirayet eder.
2. Yan Tarafta Ağrı
Böbrek taşı belirtileri arasında bir diğeri tam olarak yerini göstermesi zor olan sağ veya sol taraf ağrısıdır. Bu ağrı genellikle sırtın alt tarafında, kaburgaların hemen altında hissedilir. Böbrek hastalıklarında tek taraflı ağrı yaygın bir belirtidir.
3. Karın Ağrısı
Böbrek taşı belirtileri arasında bir diğeri ise sırtta ve karnın alt tarafında hissedilen şiddetli ağrıdır. Eğer böbrek taşı oluşumlarından biri böbrekten ayrılıp idrar yolunda hareket etmeye başladıysa taş hareket ettikçe şiddetli bir ağrı ortaya çıkar.
Böbrek taşı ağrısı sürekli olabileceği gibi kesikli şekilde şiddetli ağrı olarak da hissedilebilir. Böbrek taşı ağrısı genellikle karnın tek bir tarafındadır ve taş mesaneye ulaştığında dayanılmaz bir ağrı ortaya çıkarır. Bu tür böbrek taşı ağrısı nöbetleri birkaç saat boyunca devam edebilir.
Ayrıca göbek deliği çevresinde ağrı da böbrek taşı belirtileri arasında yer almaktadır.
4. Genital Ağrı
Böbrek taşı belirtileri arasında en şiddetli ağrıya neden olan belirti ise böbrek taşı oluşumunun mesaneye ulaşması halinde hissedilen genital ağrıdır. Böbrek taşı alt üretere ulaştığında idrar akışını engeller ve idrar yaparken şiddetli bir ağrı ortaya çıkar.
Erkeklerde böbrek taşı belirtileri arasında testis ağrısı sayılabilir. Vajina ağrısı da kadınlarda böbrek taşı belirtileri ve işaretlerinden biridir. Büyük boyutlu böbrek taşları vücuttan atılana kadar genital bölgede yoğun ağrı hissedilir.
5. İdrar Yaparken Ağrı
İdrar yolu boyunca seyahat ederek mesaneye ulaşan sert ve kristalleşmiş böbrek taşı idrar yaparken şiddetli ağrıya neden olur. Böbrek taşı belirtileri arasında karnın alt tarafında ağrı ile birlikte idrar yaparken ağrı yaygın görülen bir belirtidir. Bu idrar atıldığında böbrek taşı vücuttan atılmış olabileceği gibi mesanede kalmaya devam edebilir.
6. İdrarda Kan Görülmesi
Böbrek taşı vakalarının neredeyse tamamında idrarda kan bulunmaktadır. Çoğunlukla bu kan gözle görülecek kadar fazla değildir, ancak idrarın pembe ve hatta kırmızımsı bir renk almasına yol açabilir.
Genellikle doktorlar böbrek taşı şüphesi taşıdıklarında yaptıkları ilk testlerden bir tanesi idrarda kan testidir. Böbrek taşı belirtileri arasında yer alan idrarda kan testi, idrarınızda kristal olup olmadığını da ortaya koyacaktır.
Çocuklarda böbrek taşı belirtileri genel olarak karnın alt tarafında ağrı ile birlikte idrarda mikroskobik miktarda kan bulunmasıdır.
Böbrek taşı ile eş zamanlı olarak idrar yolu enfeksiyonu söz konusu ise idrarın bulanık olması durumu ortaya çıkabilir.
7. İdrarın Ağır Kokulu Olması
Böbrek taşı belirtileri arasında bir diğeri idrarın her zamankinden farklı, ağır bir kokuya sahip olmasıdır. Böbrek taşı ile birlikte idrarın ağır kokmasının iki nedeni bulunmaktadır.
Birinci neden böbrek taşı oluşumunun mineral türü ile ilgilidir. sistin taşları yüksek miktarda sülfür içerir. Bu nedenle sistin böbrek taşı vakalarında idrarda bozuk yumurta kokusu hissedilebilir.
İkinci neden ise böbrek taşı ile birlikte idrar yolu enfeksiyonu bulunma ihtimalidir. Mesane enfeksiyonu, böbrek enfeksiyonu veya idrar yolu enfeksiyonu idrarın ağır kokması, bulanık idrar ve idrar yaparken ağrı gibi belirtiler ortaya çıkarır.
8. Sık İdrar Yapma
Böbrek taşı nedeniyle idrar yolunda meydana gelen tahriş idrar sıklığını arttırabilir. Uzmanlar normalden sık şekilde idrar yapmanın böbrek taşı belirtileri arasında yer aldığını belirtmektedir. Eğer böbrek taşı birkaç kum tanesinden daha büyük ise muhtemelen idrar yaparken ağrı ortaya çıkacaktır.
9. İdrar Yaparken Zorlanma
Erkeklerde ve kadınlarda büyük bir böbrek taşı söz konusu olduğunda idrar yolu sistemindeki tıkanıklık nedeniyle idrar yapmak zorlaşabilir.
10. Mide Bulantısı ve Kusma
Mide bulantısı ve kusma da böbrek taşı belirtileri arasında yer almaktadır. Bazı durumlarda böbrek taşı ağrısı o kadar şiddetli olur ki mide bulantısı ve kusmaya yol açabilir.
11. Ateş ve Üşüme
İdrar yolunda tıkanıklığa yol açan böbrek taşı belirtileri arasında ateş ve üşüme de yer almaktadır. Ateş ve kontrol edilemeyen titreme genellikle böbrek taşı nedeniyle ortaya çıkan enfeksiyondan kaynaklanmaktadır.
12. İdrar Yolu Enfeksiyonu
Strüvit böbrek taşı vakalarında genellikle idrar yolu enfeksiyonu görülür. Diğer böbrek taşı türleri de idrar yolu enfeksiyonu yapabilir. İdrar yolu enfeksiyonu kadınlarda daha sık görülmektedir.
İdrar yolunda tıkanıklık idrarda bakterilerin birikmesine yol açar. Bu bakteriler idrar yaparken yanma, bulanık idrar, sık idrara çıkma gibi problemlere yol açabilir.
13. Kadınlarda Böbrek Taşı
Kadınlarda böbrek taşı vakaları daha sık görülmektedir. Kadınlarda böbrek taşı vakalarının daha sık görülmesinin elbette bir takım sebepleri bulunmaktadır.
Clinical Journal of the American Society of Nephrology dergisinde yayınlanan bir araştırmada 1997-2012 yılları arasında kadınlarda böbrek taşı vakalarının %45 artış gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmacılar kadınlarda böbrek taşı vakalarının artmaya devam ettiğini belirtmektedir. Kadınlarda böbrek taşı vakalarının daha sık görülmesinin nedenlerinden biri de daha fazla idrar yolu enfeksiyonu geçirmeleridir.
Kadınlarda böbrek taşı vakalarının ileri yaştaki nedenlerinden biri de menopozdur. Menopoz sonrasında böbrek taşı vakalarında artış görülmektedir. Bunun nedeni östrojen hormonunun böbrek taşı oluşumunu engellemekte rol oynamasıdır.
Böbrek taşına ne iyi gelir? Böbrek taşı düşürmek için ne yapılmalı? Doğal ve Bitkisel Tedavisi
Böbrek taşı düşürmek haftalar alabilir. Hafif düzeyde ağrı yapan böbrek taşı oluşumlarında doktorunuz sadece doğal yöntemlerle tedavi önerebilir. Diğer yandan ısrarla düşmeyen böbrek taşları için tedavi de uygulanabilir.
1. Bol Su İçmek
Bol su içerek böbrekleri temizlemek yalnızca böbrek sağlığını korumakla kalmaz, böbrek taşı düşürme sürecini de hızlandırır.
Günde 2-3 litre su içmek hafif böbrek taşı belirtileri ve semptomlarını ortadan kaldırmaya yardımcı olur. İdrarın şeffaf renkte olması yeterince su içildiğini göstermektedir.
2. Elma Sirkesi
Seyreltilmiş doğal, organik elma sirkesi içmek böbrek taşı düşürmek için etkili bir yöntemdir. Yapılan araştırmalar elma sirkesindeki asetik asitin belirli böbrek taşı türlerinde böbrek taşını düşürmek için etkili olduğunu göstermektedir.
Böbrek taşı düşürmek için elma sirkesi kullanırken bir bardak suyun içerisine 2 çay kaşığı elma sirkesi ekleyin. Gün boyunca böbrek taşı belirtileri ve semptomlarını azaltmak için bu suyu içebilirsiniz.
3. Limon Suyu
Limon suyu tüketmek asidik özellikleri sayesinde kalsiyum böbrek taşı vakalarında böbrek taşını düşürmek için etkili olmaktadır.
Urological Research dergisinde yayınlanan ir araştırmada limon suyunun idrarda potasyum sitrat düzeyini düşürerek böbrek taşı tedavisinde rol oynadığı belirtilmiştir. Limon suyu tüketen kişilerde idrarda kalsiyum taşlarında ciddi azalma gözlenmiştir.
Böbrek taşı evde bitkisel tedavisi için bir bardak suyun içine yarım limonun suyunu sıkın. Böbrek taşı düşürmek için bu suyu günde 6-8 bardak içebilirsiniz.
4. Böbrek Taşı Ağrısı İçin Sıcak Kompres
Böbrek taşı oluşumları doğal ve bitkisel yöntemler ile düşürülemeyecek kadar büyük ise en azından böbrek taşı ağrısı problemini ortadan kaldırmak için sıcak kompres yöntemi uygulayabilirsiniz.
Şiddetli karın ve böbrek ağrısı vakalarında renal kolik ağrısı sıcak kompres ile hafifletebilir. Araştırmalar şiddetli börek taşı ağrısı yaşaya kişilerde sıcak su torbası kullanımının etkinliğini göstermiştir. Ayrıca bu yöntem ağrı, anksiyete ve mide bulantısına da iyi gelmektedir.
Böbrek taşı nasıl önlenir? Böbrek taşı oluşmaması için ne yapılabilir?
Böbrek taşı ağrısı ile baş etmenin en iyi yollarından biri elbette ki böbrek taşı oluşumunu önlemektir. Birçok araştırmacı böbrek taşı vakalarının artışını beslenme ile ilgili faktörlere dayandırmaktadır. Böbrek taşını önlemek için aşağıdaki önlemleri alabilirsiniz:
- Günde 6-8 bardak su içiniz,
- Fazla kilonuz varsa kilo veriniz,
- Tuz tüketimini azaltınız,
- Böbrek taşı eğiliminiz var ise idrarda oksalat miktarını azaltmak için ıspanak, kuruyemiş ve buğday kepeği tüketimini azaltınız,
- Hayvan proteini miktarını azaltınız ve yerine bitkisel kaynaklı protein tüketiniz,
- Früktoz içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınınız.
Böbrek taşı için hangi durumlarda doktora gidilmeli?
Böbrek taşı belirtileri rahatsızlık veriyorsa doktorunuza başvurunuz. Özellikle aşağıdaki durumlarda ihmal edilmeden doktora başvurulmalıdır:
- Şiddetli karın ağrısı,
- İdrarda gözle görülür miktarda kan bulunması,
- Mide bulantısı, kusma, yüksek ateş, üşüme, titreme,
- İdrar miktarının çok az olması.
Kaynaklar:
