Çemen otu Asya ve Akdeniz boyunca yemeklerde kullanılan lezzetli bir bitkidir. Doğal tedavi edici özellikleriyle de popüler hale gelmiştir. Çemen otu tohumu ve çemen otu yaprakları sağlık için pek çok faydaya sahiptir. Çemen otu tohumu tozu genellikle kardiyovasküler sağlık, sindirim sistemi sağlığı, enflamasyon ve adet sancıları için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yazımızda çemen otunun faydaları hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz. Ayrıca yazımızın sonunda çemen otu çayı yapımı da anlatılacaktır.
Çemen otu nedir?
Çemen otu Fabaceae ailesine ait bir bitkidir ve yaklaşık 30 cm yüksekliğindedir. Çemen otunun Latince adı Trigonella foenum-graecum olarak bilinmektedir.
Çemen otu çekirdekleri ve çemen otu yaprakları özellikle Hindistan’da yüzlerce yıldır geleneksel tıpta kullanılmaktadır ve yapılan son araştırmalar çemen otunun faydaları hakkında önemli sonuçlara varmıştır.
Çemen otu faydaları hakkında yapılan araştırmalarda çemen otunun bilinen en eski tedavi edici bitkiler arasıda olduğu bildirilmiştir. Çemen otu antioksidan özelliklere sahip ve hastalıklarla savaşan bir takım aktif bileşenler içermektedir.
Örneğin çemen otundaki bazı bileşenlerin kolesterolü düşürdüğü ve kandaki yağ oranını azalttığı bilinmektedir. Ayrıca enflamasyonu azaltmak, bakterileri ve mantar patojenlerini öldürmek ve hatta kanser önleyici etkileri de çemen otu faydaları arasında yer almaktadır.
Çemen Otu Takviyesi
Çemen otu faydaları için kullanılmak üzere çok çeşitli biçimlerde satılmaktadır. Toz, kapsül veya tablet halinde çemen otu takviyesi ürünlerini bulmak mümkündür. Bunlar sindirim şikayetlerinde ve diyabette kullanılmaktadır.
Kapsül olarak satılan çemen otu takviyesi emzirme döneminde anne sütünü arttırmaya yardımcı olmaktadır. Ayrıca kurutulmuş çemen otu yaprakları veya çemen otu tohumu bitki çayı yapımında kullanılmaktadır.
Çemen otu tohumu yağı çemen otu çekirdeklerinden çıkarılır ve yaraları iyileştirmek ve bakteriyel cilt enfeksiyonlarını önlemek için kullanılmaktadır.
Çemen Otu Besin Özellikleri
Çemen otunun sağlık için faydalarının yanı sıra aminoasit, mineral, sterol (kolesterolü düşürür) ve bazı vitaminler de içermektedir.
Yaklaşık 100 gram çemen otu tohumu günlük demir ihtiyacının tamamını karşılamaktadır. Ayrıca çemen otu yaprakları ve çemen otu tohumu manganez, çinko, magnezyum, potasyum ve selenyum açısından zengindir.
Çemen otu lif yönünden de zengindir. Araştırmalara göre çemen otu en fazla lif içeren bitkiler arasında yer almaktadır. Çemen otu içerisindeki lif dışkıyı yumuşatır, kabızlık riskini azaltır, hemoroide iyi gelir ve divertikül iltihabını önler.
Çemen Otu Faydaları
Yazımızın bu bölümünde bilimsel olarak ispatlanmış çemen otu faydaları hakkında bilgi vereceğiz.
1. Enflamasyonu Azaltır
Enflamasyon bağlantılı hastalıklarda çemen otu faydaları bilimsel araştırmalarda vurgulanmıştır. Koroner arter hastalığı, diyabet, kanser ve dejeneratif hastalıklar enflamasyon bağlantılı hastalıklar arasında yer almaktadır.
2016 yılında yapılan araştırmalarda çemen otu tohumu ekstresinin anti-enflamatuvar özellikler yönünden zengin olduğu vurgulanmıştır. Araştırmacılar çemen otu tohumu ekstresi almanın enflamasyonu %40 oranında azalttığını vurgulamıştır. Ayrıca bu araştırmaya göre çemen otu tohumu artrit hastalığı için de faydalıdır.
Harici olarak uygulandığında da çemen otu enflamasyonu azaltır. Araştırmalara göre %5 oranında çemen otu tohumu ekstresi içeren bir krem ciltteki kızarıklık ve şişliği azaltmada en az hidrokortizon veya ibuprofen kremler kadar etkilidir.
2. Çemen Otu Tohumunun Antioksidan Özellikleri
Çemen otu faydaları arasında en önemlilerinden biri çemen otu tohumu ve yapraklarının antioksidan özellikleridir.
Uzmanlar serbest radikallerin olumsuz etkisiyle mücadele etmek için beslenmemizde antioksidan yiyecekler bulunmasını önermektedir. Serbest radikal hasarı sonucunda erken yaşlanma, kalp hastalığı, kanser ve artrit görülebilmektedir. Serbest radikallerin verdiği bu hasarları önlemek için kullanılan bitkilerden biri de çemen otu tohumu olarak bilinmektedir.
Örneğin filizlendirilmiş çemen otu tohumu kurutulmuş çemen otu tohumuna göre daha yüksek antioksidan içermektedir. Yapılan diğer araştırmalarda da serbest radikaller nedeniyle oluşan hücre hasarını önlemede çemen otu tohumu takviyesi kullanılabileceği belirtilmiştir.
3. Diyabet İçin Çemen Otu Kapsülü
Çemen otu faydaları arasında bir diğeri diyabet kontrolüdür.
2017 yılında çemen otu faydaları üzerine yapılan bir araştırmada çeşitli çemen otu takviyesi ürünlerinin diyabeti kontrol altına almak için kullanılabileceği belirtilmiştir. Araştırmada 500 mg çemen otu tozu ile kan şekerinin düşürüldüğü tespit edilmiştir. Buna ilaveten suda bekletilmiş 15 gram çemen otu tohumu ile yemekten sonra kan şekerinin hızlı yükselmesi önlenebilmektedir. Başka araştırmalarda çemen otu ekstresinin insülin direncini azalttığı görülmüştür.
Çemen otu faydaları hakkında yapılan bir diğer araştırmada çemen otunun diyabeti önleme kapasitesine sahip olduğu bildirilmiştir. 3 yıl boyunca devam ettirilen bir çalışmada günde 2 kere yemekten önce 5 gr çemen otu tozu tüketen hastalarda tip 2 diyabetin ilerlemesi durdurulmuştur. Katılımcıların tümünde klasik diyabet riski bulunmaktadır. Araştırmaya göre çemen otu açlık kan şekeri, yemekten sonra kan şekeri ve LDL kolesterol düzeyinde iyileşme sağlamıştır.
4. Çemen Otu ve Kanser
Çemen otu kanser tedavisine yardımcı olabilecek aktif bileşenler içermektedir. Çemen otu kanserli hücrelerin bölünmesini önlediği ispatlanan saponin adlı maddeyi içermektedir.
2016 yılında çemen otu faydaları üzerine yapılan bir araştırmada çemen otu tohumu ile meme kanseri, prostat kanseri, kalın bağırsak kanseri ve pankreas kanseri hastalarda tümör büyümesini önlemeye yardımcı olunmuştur.
Yapılan diğer araştırmalarda çemen otu içerisindeki diosgenin adlı maddenin kanser önleyici aktivitesi ispatlanmıştır. Özellikle meme kanseri hastalarında kanserli tümörün küçülmesine yardımcı olmaktadır.
5. Bilişsel Gücü Arttırma
Çemen otu faydaları arasında bir diğeri dejeneratif zihinsel hastalıkların önlenmesidir.
Örneğin 2017 yılında yapılan bir araştırmada çemen otu tohumunun beyin koruyucu özellikleri vurgulanmıştır. Düzenli olarak çemen otu kullanımı ile hafıza kaybı ve Alzheimer hastalığının etkilerinde azalma görülmüştür.
2016 yılında araştırmacılar çemen otu tohumunun Alzheimer hastalığının neden olduğu dejeneratif etkiyi azaltmaya yardımcı olduğunu belirtmişlerdir. Çemen otu ekstresi öğrenme bozukluğu ve hafıza kaybında azalma sağlamıştır.
6. Çemen Otu ve Kalp Sağlığı
Çemen otu faydaları arasında kalp sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini sayabiliriz.
Klinik bir deneyde araştırmacılar çemen otu tohumunun antioksidan özelliklerinin kalbi güçlendirdiğini belirtmiştir. Araştırmacılar çemen otu tüketen hastalarda kalp krizi sonrası kalp dokusunda daha az hasar ve kalp krizi sonrasında daha hızlı iyileşme sağlandığını gözlemlemiştir.
7. Kan İnceltici Olarak Çemen Otu
Çemen otu kan pıhtılaşmasını önlemeye yardımcı olur. Çemen otu faydaları üzerine yapılan klinik bir deneyde %5’lik sıvı çemen otu ekstresinin kan inceltici etkileri sayesinde kan pıhtılaşması azaltılmıştır. Araştırmacılara göre uzun vadeli çemen otu kullanımında çeşitli kardiyovasküler hastalıklar önlenebilmektedir.
8. Çemen Otu ve Kolesterol
Çemen otu tohumu kandaki kötü kolesterolü azaltmaya yardımcı olur. Çemen otu ekstresindeki aktif bileşenler kan dolaşımındaki kolesterolü parçalar ve kalp-damar sağlığını olumlu etkiler.
Yapılan araştırmalara göre çemen otu faydaları arasındaki yüksek lif içeriği kandaki kolesterolü düşürmeye yardımcı olur. Çemen otu içerisindeki saponin bileşeni kötü kolesterolü düşürmekte, iyi kolesterolü etkilememektedir. Günlük 25 gram çemen otu tohumu tozu ile kötü kolesterol ve kandaki glukoz düzeyi düşürülmüş, insülin hassasiyetinde iyileşme sağlanmıştır.
9. Kilo Vermek İçin Çemen Otu
Kilo vermek ve sağlıklı kilonuzu korumak için çemen otu çekirdeği tüketebilirsiniz.
Çemen otu kandaki trigliserit yani kandaki yağ oranını azaltarak özellikle göbek yağlarında azalma sağlayabilir. Deneysel çalışmalarda çemen otu ekstresi ile yüksek yağlı beslenen kişilerde yağ birikiminin azaldığı görülmüştür.
Elbette tek başına çemen otu tohumu tüketmek kilo vermenizi sağlamayacaktır. Sağlıklı beslenme ile birlikte çemen otu tüketmeniz kan yağını azaltmaya yardımcı olabilir.
10. Böbrek Sağlığı ve Çemen Otu
Çemen otunun antioksidatif etkisi böbrekleri korumaya ve böbrek taşlarını önlemeye yardımcı olur. Klinik deneylerde çemen otu ekstresi ile böbreklerde taş oluşumunun önlendiği belirtilmiştir. Ayrıcı çemen otu böbrek disfonksiyonuna neden olan toksinlerin etkisini de azaltmaktadır.
Yapılan diğer araştırmalarda çemen otunun böbrek sağlığı üzerinde iyileştirici etkisi tespit edilmiştir. Araştırmalarda çemen otu ekstresi ile alüminyum zehirlenmesi nedeniyle oluşan böbrek hasarına karşı koruma sağlanmıştır.
11. Çemen Otunun Sindirime Faydaları
Yemeklere çemen otu tohumu veya çemen otu yaprağı eklemek ya da çemen otu ekstresini düzenli olarak almak sindirime yardımcı olabilir. Çemen otu tohumu içerisindeki yüksek lif düzeyi dışkıyı yumuşatmakta ve kabızlık komplikasyonlarını önlemektedir. Çemen otu faydaları üzerine yapılan araştırmalarda çemen otunun sindirimi kolaylaştırdığı ve sindirim sisteminin daha fazla besin emmesini sağladığı tespit edilmiştir.
12. Mide Ülseri ve Çemen Otu
Düzenli olarak çemen otu takviyesi kullanmak mide ülseri nedeniyle ortaya çıkan sindirim problemlerine karşı korur. Çemen otunun mideye etkileri üzerine yapılan bir araştırmada çemen otunun mide mukozasını koruduğu bildirilmiştir. Bu da mide ülseri riskini azaltmakta ve mide ülseri tedavisini hızlandırmaktadır.
Yapılan bir araştırmaya göre çemen otu takviyesi ülseri önleme ve mide yanması tedavisinde kullanılan popüler bir ilaç olan omeprazole-a ilacından daha fazla etkilidir.
13. Kas Kütlesini Arttırmak İçin Çemen Otu
Kas kütlesini arttırmak için yapılan direnç antrenmanlarında çemen otu faydaları görülebilir.
Yapılan bir araştırmada bir grup sporcuya günde 500 mg çemen otu ekstresi verilmiş, diğer grup sporcuya ise verilmemiştir. 8 hafta boyunca haftada 4 günlük antrenman sonucunda çemen otu ekstresi kullanan sporcularda üst ve alt vücut dayanımının daha iyi olduğu görülmüştür.
Kadınlar İçin Çemen Otu Faydaları
Adet Sancısı İçin Çemen Otu
Adet döneminde karın ağrısı ve adet sancısı için çemen otu ekstresi kullanılabilir. Adet sancısı kadınların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir. Yapılan araştırmalar çemen otu tohumunun analjezik ve anti-enflamatuvar özelliklerini göstermektedir. Yapılan bir deneyde emen otu tohumu ekstresi ile adet sancısının yoğunluğunun hafiflediği görülmüştür. Ayrıca deneyde adet dönemi ile bağlantılı baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik ve baş dönmesi gibi belirtiler de azaltılmıştır. Araştırmada kadınlara adet döneminin ilk 3 günü boyunca 900 mg çemen otu ekstresi verilmiştir.
Anne Sütünü Arttırmak İçin Çemen Otu
Kadınların çemen otu kullanmasının en yaygın nedenlerinden biri de anne sütünü arttırmasıdır. Çemen otunun anne sütünü arttırdığı bilinmektedir. 2015 yılında yayınlanan bir raporda emzirme döneminde günde 600 mg çemen otu ekstresi kullanan kadınların %75’inde anne sütünde artış görülmüştür.
Erkekler İçin Çemen Otu Faydaları
Testosteron Düzeyinin Arttırılması
Testosteron artışı ve sperm sağlığının korunması için çemen otu tüketilebilir. Yapılan bir araştırmada çemen otu ekstresi ile testosteron düzeyi arttırılmıştır. 12 haftalık araştırma sonunda çemen otu ekstresi kullanan erkeklerde testosteron düzeyinin arttığı görülmüştür. Ayrıca araştırmaya göre sperm sayısında ve hareketliliğinde artış görülmüştür.
Erkek Cinsel Sağlığı İçin Çemen Otu
Çemen otunun testosteron düzeyi üzerindeki olumlu etkisi genel anlamda erkek cinsel sağlığı üzerinde de olumlu etki anlamına gelmektedir.
6 ay boyunca günde 600 mg çemen otu ekstresi kullanan 30 erkek denek üzerinde yapılan bir araştırmada erkeklerin çoğunda cinsel güdü, uyarılma ve orgazm konularında ilerleme görülmüştür.
Çemen Otu Ne Kadar Kullanılmalı?
Çemen otunun faydaları çok çeşitli olmakla beraber ne kadar kullanılması gerektiği merak konusudur.
Yukarıda özetlenen araştırmaların geneline bakıldığında anne sütünün arttırılması, erkek libidosunun yükseltilmesi ve kas kütlesinin arttırılması için günlük 600 mg çemen otu etkili olabilir.
Adet sancısının azaltılması için adet döneminin ilk üç günü boyunca günlük 900 mg çemen otu ekstresi etkili olmuştur.
Tip 2 diyabet hastalarında kan şekerinin düşürülmesi ve kontrol altına alınması için doktora danışarak günde 500 mg çemen otu ekstresi kullanılabilir.
Çemen Otu Çayı Tarifi
Evde çemen otu çayı yapımı oldukça kolaydır. Çemen otunun faydaları çemen otu çayı tüketilerek de görülebilir. Tek ihtiyacınız olan biraz sıcak su ve bir miktar yüksek kaliteli çemen otu tohumu.
Çemen otu çayı tarifi şöyledir:
- Bir çay kaşığı çemen otu tohumunu ezin (baharat öğütücü kullanabilirsiniz).
- Ezilmiş çekirdekleri bir demliğe veya bardağa koyun.
- Üzerine sıcak su ekleyerek 5 dakika bekletin.
- Süzün ve başka bir bardağa dökün.
- Tatlandırmak için içine bal ekleyebilirsiniz.
Çemen otu güvenli midir? Çemen Otu Tohumu Yan Etkileri
Çemen otu genellikle güvenle kullanılabilir. Ancak bazı kişilerde çemen otu yan etkileri görülebilir. Özellikle çemen otu ekstresi yan etkileri şunlar olabilir:
- Alerjik Reaksiyonlar (burun akıntısı, yüzde şişme, öksürük, hapşırık). Fıstık, soya fasülyesi, nohut alerjisi bulunan kişiler çemen otuna alerjik olabilir.
- Sindirim sorunları: İlk kullanılmaya başlandığında hafif ishal, gaz, şişkinlik,
- İdrarın tatlı kokması,
- Kan İnceltici: Halihazırda kan inceltici ilaç kullanan kişiler çemen otu kullanmamalıdır.
- Kan Şekeri kontrolü: Bu amaçlar çemen otu kullanacak olan kişiler mutlaka önce doktora danışmalıdır.
