Zaman zaman herkes kabızlık problemi yaşamaktadır. Ancak çocuklarda kabızlık anne babalar için özellikle can sıkıcı olabilir. Çocuklarda kabızlık çocuğun haftada bir veya iki kere tuvalete çıkması anlamına gelmektedir. Bu durumda dışkı çoğunlukla sert, kuru ve yumru şeklindedir. Peki çocuklarda kabızlık nasıl geçer? Çocuklarda kabızlığa ne iyi gelir? Yazımızın devamında evde uygulayabileceğiniz doğal ve bitkisel yöntemlerden söz edeceğiz.
Çocuklarda kabızlık oluştuğunda eş zamanlı olarak karın ağrısı, postür değişikliği, altına kaçırma, iştah kaybı, mide bulantısı, davranış değişiklikleri ve genel olarak hasta hissetme gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Çocuklarda kabızlık farklı türlerde olabilir. Örneğin akut kabızlık, kronik kabızlık, fonksiyonel kabızlık, idiyopatik kabızlık ve pseudo kabızlık çocuklarda görülen kabızlık türleri arasındadır.
Hippokratia dergisinde 2015 yılında yayınlanan bir araştırmada çocuklarda kabızlık türleri arasında en çok fonksiyonel kabızlık görüldüğü belirtilmiştir. Çocuklarda kabızlık vakalarının %90-95’i fonksiyonel kabızlıktır.
Fonksiyonel kabızlık çocuğun dışkı yaparken ağrı duyması nedeniyle dışkı yapmaktan kaçınması sonucu ortaya çıkar. Genellikle çocuklarda kabızlık ile birlikte dışkıyı tutamama ve bağırsaklarda fazla dışkı birikmesi nedeniyle altına kaçırma görülebilmektedir.
Çocuklarda kabızlık neden olur?
Çocuklarda kabızlık nedenleri şunlar olabilir:
- Genler,
- Düşük lifli beslenmek,
- Süt veya buğday gibi gıda intoleransı vakaları,
- Dışkıyı tutma alışkanlığı,
- Yiyecekleri yeterince çiğnememe,
- Yeterli su içmeme,
- Kas elastikiyetinin zayıf olması,
- Fonksiyonel mide-bağırsak problemleri,
- Huzursuz bağırsak sendromu,
- Duygusal problemler.
Antasitler, narkotikler ve antidepresanlar gibi bazı ilaçların yan etkisi olarak da çocuklarda kabızlık ortaya çıkabilir.
Çocuklarda kabızlık ihmal edildiği takdirde ciddi rahatsızlık yaratabilir ve dışkıyı tutma güçlüğü, hemoroit, anal fissür ve benzeri problemlere yol açabilir. Ayrıca kabızlık vücuttan toksinlerin atılmasına engel olarak zaman içerisinde kilo almaya neden olabilir.
Çocuklarda kabızlık nasıl geçer? Çocuklarda kabızlığa ne iyi gelir?
Çocuklarda kabızlık tedavi edilebilir bir durumdur. Evde uygulayabileceğiniz doğal yöntemler ve çocuğunuzun yaşam tarzında yapacağınız küçük değişiklikler çocuklarda kabızlık vakalarını önlemek için çok yardımcı olacaktır.
1. Lifli Gıdalar
Çocuklarda kabızlık tedavisi için yapabileceğiniz ilk şey lif alımını arttırmaktır. Lif doğal bir laksatif olarak dışkıyı yumuşatır ve bağırsak hareketlerinin düzenli olmasını sağlar.
Çocuklar için günlük tavsiye edilen lif alım miktarı 1000 kalori için 14 gramdır.
1999 yılında Journal of Pediatric and Gastroenterology Nutrition dergisinde yayınlanan bir araştırmada lif tüketiminin az olmasının çocuklarda kronik idiyopatik kabızlık etiyolojisinde önemli rol oynadığı belirtilmiştir.
2012 yılında yayınlanan bir diğer araştırmada da araştırmacılar beslenme yoluyla alınan lifin kabızlık şikayeti olan kişilerde dışkılama sıklığını arttırdığını gözlemiştir.
2. Sıvı Alımının Arttırılması
Çocuklar gün içerisindeki aktivitelerinin içinde su içmeyi unutma eğilimindedir. Bu da vücutlarının susuz kalmasına yol açmaktadır. Susuzluk çocuklarda kabızlık nedenleri arasında yer almaktadır.
Su sindirim sisteminin doğru bir şekilde çalışması için önemlidir. Vücutta yeterince su bulunmazsa dışkı sertleşir ve atılması zorlaşır.
2013 yılında yayınlanan bir araştırmada lif tüketimi ve sıvı alımının az olması sonucunda kabızlık şikayetlerinin arttığı belirtilmiştir. Bu nedenle çocuğunuzun su içtiğinden emin olunuz. Ayrıca gün içerisinde meyve suyu ve diğer sağlıklı içecekleri de içmesini sağlayınız.
Sade su veya içerisine bir miktar meyve suyu katılmış su çocuğun yeterli suyu almasını sağlayacaktır. Çocuğunuz su içmekten hoşlanmıyorsa suyu meyve suyu, Hindistan cevizi suyu, sebze suyu vb. ile karıştırabilirsiniz.
6 aydan küçük çocukların su ihtiyacı için anne sütü yeterlidir.
3. Mide Masajı
Mide masajı kabızlık şikayetlerini gidermede oldukça etkilidir. Çocuklarda kabızlık tedavisi için çocuğunuzun mide ve alt karın bölgesine hafifçe baskı uygulayarak masaj yapmanız bağırsak hareketlerini hızlandırmaya yardımcı olacaktır.
2007 yılında British Journal of Learning Disabilities dergisinde yayınlanan bir araştırmada karın masajının dışkının daha normal bir yapıda olmasını sağladığı belirtilmiştir.
- Bir miktar Hindistan cevizi yağı veya zeytin yağını çocuğunuzun karnına birkaç damla dökün.
- Saat yönüne doğru 5 dakika boyunca masaj yapın.
- Bu masajı gün içerisinde birkaç kere tekrarlayın.
4. Ilık Duş
Ilık duş almak çocuklarda kabızlık vakalarında karın kaslarını rahatlatarak bağırsak hareketlerini kolaylaştırır. Besinlerin vücuttaki hareketini hızlandırır ve gaz sancısını da giderir.
Duş suyuna Epsom tuzu (İngiliz tuzu) da ekleyebilirsiniz. Yemek sodası eklemek de özellikle anal fissür şikayetlerinde ağrı ve kaşıntıyı azaltacaktır. Magnezyum yönünden zengin olan Epsom tuzu kabızlığı gidermeye yardımcı olur.
2017 yılında European Journal of Nutrition dergisinde yayınlanan bir raporda magnezyum ve sülfat yönünden zengin olan Epsom tuzunun kabızlık şikayetlerini azalttığı belirtilmiştir.
- Küveti veya çocuğunuzun oyun havuzunu bir miktar ılık suyla doldurun. İçerisine 1-2 çay kaşığı yemek sodası ekleyin. Çocuğunuzu 15-20 dakika bu suda oturtun.
- Alternatif olarak ılık banyo suyuna 2 bardak Epsom tuzu ekleyin. Bu suyun içerisinde 15 dakika oturmasını sağlayın. Bu işlemi her hafta tekrarlayabilirsiniz.
5. Düzenli Egzersiz
İster yetişkin olun ister çocuk, düzenli egzersiz sindirim ve kabızlık problemlerini gidermede temel öneme sahiptir. Düzenli egzersiz yapmak yiyeceklerin sindirim sistemindeki hareketini hızlandırır ve bağırsak kaslarının kasılıp gevşemesine yardımcı olarak dışkının hareketini kolaylaştırır.
Diğer yandan çocuklarda hareketsizlik bağırsakları zayıflatarak düzenli bağırsak hareketlerine engel olmaktadır.
2014 yılında Plos One dergisinde hareketsizlik ve hareketsiz yaşam tarzı nedeniyle ergenlerde kabızlık vakalarının arttığı belirtilmiştir. Düzenli egzersiz ve hareketlilik çocuklarda kabızlık şikayetini azaltacaktır.
Çocuklar için en iyi egzersiz yöntemi yürümek ve hareketli oyunlardır. Özellikle bağırsak hareketlerini kolaylaştırmak için yemekten sonra 30 dakikalık yürüyüş ve hareketli oyunlar etkili olacaktır.
Çocuklarda kabızlık problemini gidermek için yüzme, bisiklet sürme, yoga gibi aktiviteler de faydalıdır.
6. Kuru Erik
Çocuklarda kabızlık şikayetini gidermenin en iyi yollarından biri de kuru eriktir. Kuru erik lif ve sorbitol yönünden zengindir. Bu özellikleri sayesinde dışkıyı yumuşatır ve daha kolay atılmasını sağlar.
2011 yılında Alimentary Pharmacoloy & Therapeutics dergisinde yayınlanan bir araştırmada kuru erik, kuru kayısı gibi yiyeceklerin hafif-orta düzeyde kabızlık tedavisinde psilyumdan daha güvenli, lezzetli ve daha etkin olduğu belirtilmiştir.
- Çocuğunuza günde 3-4 adet kuru erik yedirin.
- 2-3 kuru erik ile sütü blenderdan geçirerek çocuğunuza sağlıklı bir içecek hazırlayabilirsiniz.
7. Rezene Tohumu
Rezene tohumu çocuklarda kabızlık şikayetlerini gidermede etkilidir. Rezene tohumu sindirim sisteminde kas hareketlerini yumuşatarak sağlıklı sindirimi ve düzenli bağırsak hareketlerini sağlar.
- 1 bardak rezene tohumunu kavurun. Öğütün ve elekten geçirin. Elde ettiğiniz tozu bir kavonozda saklayın. Bu tozdan er gün yarım çay kaşığı bir bardak suya ekleyip karıştırın ve çocuğunuza içirin.
- Alternatif olarak çocuğunuza rezene çayı içirebilirsiniz. Rezene çayı hazırlamak için bir bardak sıcak suya 1 çay kaşığı ezilmiş rezene tohumu ekleyin. 5 dakika bekletin ve süzün. Bu çayı çocuğunuza her gün içirin.
8. Pisilyum
Pisilyum doğal bir laksatiftir ve hem yetişkinlerde hem çocuklarda kabızlık tedavisinde etkilidir. Pisilyum çözülebilir ve çözülemeyen lifler yönünden zengin olup dışkıdaki su miktarını arttırır. Sonuç olarak dışkı yumuşar ve atılması kolaylaşır.
- Yarım çay kaşığı pisilyumu bir bardak ılık suya ekleyin.
- Bu karışımı çocuğunuza içirin.
Pisilyum aynı zamanda kapsül olarak da eczanelerde bulunabilmektedir. Bu takviyeleri çocuğunuza vermeden önce mutlaka doktorunuza danışınız.
Dikkat: Çocuğunuza pisilyum verirken midesini bozmaması için bolca su içiriniz.
9. Hindistan Cevizi Yağı
Hindistan cevizi yağı doğal bir laksatiftir ve bağırsak hareketlerini sıklaştırmaya yardımcı olur. Hindistan cevizi yağı metabolizmayı hızlandırır ve dışkının vücuttan daha kolay atılmasını sağlar.
Ayrıca Hindistan cevizi yağı çocuğunuzun büyümesi ve gelişimi için de önemli olan yağ asitlerini içermektedir.
Çocuğunuza her gün 1 yemek kaşığı Hindistan cevizi yağı içirebilir veya bu miktardaki yağı çocuğunuzun sütüne, çorbasına veya diğer içeceklerine ekleyebilirsiniz.
10. Sağlıklı Bağırsak Alışkanlıkları
Düzenli tuvalet saatleri edinmek çocuklarda kabızlık problemini gidermeye yardımcı olabilir. İnsan vücudu bir saat gibi çalışır ve bir rutine bağlanmak ritmini korumasına yardımcı olur. Dolayısıyla çocuğunuzun sabah ilk önce ve gün içinde her öğünden sonra tuvalete gitmesini sağlamak vücudun düzene girmesini sağlar.
Çocuğunuzun her öğünden sonra 10 dakika olmak üzere günde toplam 30 dakikayı tuvalette geçirmesini sağlayabilirsiniz. Bir düzene oturana ve onlara hatırlatmanıza gerek kalmayana kadar bu düzeni devam ettiriniz.
Ayrıca küçük çocukların tuvalete doğru bir şekilde oturması sağlanmalıdır. Ayaklarının altına bir yükseklik koyarak daha rahat hissetmelerini sağlayabilirsiniz.
Mümkünse çocuğunuzun alaturka tuvaleti kullanmasını sağlayınız. Alaturka tuvalet hem yetişkinlerde hem çocuklarda kabızlık problemini azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca çocuğunuza tuvaleti geldiğinde tuvaletini tutmaması gerektiğini öğretiniz.
Çocuklarda Kabızlık İçin İlave Öneriler
- Çocuğunuz çocuklarda kabızlık yapan bir ilaç kullanıyorsa doktorunuza danışınız.
- Yoğurt ve diğer probiyotik yiyecekleri çocuğunuzun bolca tüketmesini sağlayınız.
- Çiğ meyve, sebze ve salatayı her gün tüketmesini sağlayınız.
- Çocuğunuzun öğünlerde çok fazla yemesini önlemek için gün içerisinde üç ara öğün ve üç ana öğün şekilde beslenmesini sağlayınız.
