Yaz tatilinizin en güzel günleri bir denizanası ısırığı ile kabusa dönüşebilir. Denizanası çok sık karşılaştığımız bir deniz canlısıdır. Birçok deniz canlısı türü dokunçlarında yırtıcılara karşı savunma amaçlı kullandığı bir zehir taşır. Bir denizanasına temas ettiğinizde denizanasının milyonlarca yakıcı kapsülü (nematokist) cilde zehir enjekte eder. Bu zehrin vücuda girmesi anlamına gelen denizanası ısırığı oldukça can yakıcı olabilir. Halk arasında bu durum denizanası ısırığı, denizanası çarpması veya denizanası sokması olarak da bilinmektedir.
Yapılan bir araştırmada sadece Florida’da her yıl 200.000 kişinin bir denizanası ısırığı yaşadığı, dünya çapında ise her yıl 150 milyon kişinin bu duruma maruz kaldığı bildirilmiştir.
Denizanası Isırığı Belirtileri
Denizanası ısırığı belirtileri şunlardır:
- Yanma hissi,
- Ciltte batma ve kaşıntı hissi,
- Denizanası ısırığı olan yerde karıncalanma veya uyuşma,
- Kol veya bacağa vuran şiddetli ağrı,
- Denizanası ısırığı olan bölgede kızarma veya morarma.
Denizanası ısırığı durumunda zaman zaman mide bulantısı, baş dönmesi, kusma, nefes alma güçlüğü gibi semptomların ortaya çıktığı da görülmektedir. Bu gibi durumlarda ölümcül bir tehlike oluşmaması açısından derhal acil tıbbi yardım alınız.
Denizanası ısırığı sonrasında belirtilerin şiddeti cildinize nüfuz eden nematokist miktarına bağlıdır. En tehlikeli deniz anası türleri kutu denizanası ve Irukandji denizanasıdır. Neyse ki bu denizanası türleri ülkemizde bulunmamakta, Avustralya yakınında Pasifik okyanusunda yaşamaktadır.
Denizanası ısırığı çoğunlukla evde tedavi edilebilmektedir. Zehri damarlardan atmak ve denizanası ısırığı belirtilerini ortadan kaldırmak için evde uygulayabileceğiniz birçok yöntem bulunmaktadır.
1. Denizanası Isırdığında
Denizanası ısırığı veya sokmasını ilk fark ettiğiniz anda panik yapmayın ve mümkün olduğunca sakin bir şekilde sudan çıkın. Tekrar ısırılma ihtimali olmayan bir yere gidin. Denizanası ısırığı sonrasında ikinci kez ısırılmak işleri daha da zorlaştıracaktır.
Sudan çıktıktan sonra denizanası ısırığı görülen bölgeyi kaşımayın ve dokunmayın. Denizanası dokunaçları hala cildinizde bulunabilir ve bunlar elinize bulaştığı takdirde yeniden ısırılma söz konusu olacaktır.
Güvenli bir yere ulaştıktan sonra denizanası ısırığı gördüğünüz bölgeyi suyla yıkayarak cilt üzerinde kalmış olması muhtemel dokunaçları temizleyin.
Yıkadıktan sonra kurularken sert hareketlerden kaçının. Bu durum kalan iğneleri aktifleştirebilir.
2. Sirke İle Yıkayın
Sudan çıkıp denizanası ısırığı bölgesini suyla yıkadıktan sonra vakit kaybetmeden biraz sirke ile denizanası ısırığı olan bölgeyi yıkayın. Beyaz sirke toksinleri etkisiz hale getirecek ve ağrıyı azaltacaktır.
2017 yılında Toxins dergisinde yayınlanan bir araştırmada denizanası ısırığı vakalarında en etkili tedavi olarak sirke ile yıkama ve ardından sıcak kompres uygulama yöntemi bildirilmiştir.
- Denizanası ısırığı olan bölgeyi en az 30 saniye boyunca sirke ile yıkayın.
- Denizanası ısırığı görülen bölgede gözle görülür dokunaçlar var ise ince bir cımbız ile çıkarın. Bunlara kesinlikle elinizle dokunmayın.
- Denizanası ısırığı olan bölgeyi 43-45 derece sıcak suya daldırın. 20-45 dakika bu şekilde bekleyin.
Sirke çok sert gelirse suyla inceltebilirsiniz. Sirkeyi inceltmek için tatlı su kullanmayın. Tatlı su dokunaçları aktifleştirebilir. Bunun yerine tuzlu su kullanabilirsiniz.
3. Sıcak Suya Daldırma
Yukarıdaki ilk tedaviden sonra denizanası ısırığı olan bölgeyi sıcak suda bekletmeniz kesinlikle tavsiye edilir.
Sıcaklık zehri etkisiz hale getirecek ve denizanası ısırığı nedeniyle hissedilen yanmayı azaltmaya yardımcı olacaktır. 2016 yılında Medical Journal of Australia dergisinde yayınlanan bir araştırmada fizalya denizanası ısırığı vakalarında 45 derece suyun içinde 20 dakika beklemenin ağrıyı hafifletmede etkili bir yöntem olduğu belirtilmiştir.
- Birkaç bardak suyu 43-45 derece arasında ısıtın.
- İçerisine biraz tuz ekleyin ve iyice karıştırın.
- Her seferinde 10 dakika olacak şekilde denizanası ısırığı olan bölgeyi suya batırın.
- İhtiyaç duydukça tekrarlayın.
4. Soğuk Kompres Uygulayın
İlk müdahalenin ardından ağrı ve şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulamanız önerilir. Soğuk kompres uyuşturucu etkisi sayesinde ağrı hissini azaltacaktır. Sinirleri uyuşturarak şişlik ve enflamasyonu yatıştıracaktır.
- İnce bir bezin içerisine buz küpleri koyun. Bu soğuk kompresi 10 dakika boyunca denizanası ısırığı olan bölgede bekletin. Daha sonra ara verin ve ihtiyaç duydukça bu işlemi tekrarlayın.
- Denizanası ısırığı olan bölgeyi soğuk suya daldırmak da aynı şekilde faydalı olacaktır.
Dikkat: Buzu doğrudan cildinize değdirmeyin.
5. Yemek Sodası
Yemek sodası denizanası ısırığı sonrasında nematokistleri ve bunların yaydığı zehri nötralize etmek için etkili bir yöntemdir.
Doğal bir asit dengeleyici olan yemek sodası denizanası ısırığı zehrinin etkisini azaltır. Böylece kaşıntı ile birlikte enfeksiyon riski de azalır.
Anti-enflamatuvar bir madde olmasının yanı sıra yemek sodası şişlik, enflamasyon ve kızarıklığı da hafifletmeye yardımcı olur.
- 3 yemek kaşığı yemek sodası ile 1 çay kaşığı tuzu karıştırın.
- Macun kıvamına getirmek için içerisine 1 bardak tuzlu deniz suyu ekleyin.
- Bu karışımı denizanası ısırığı olan yere sürün.
- 5 dakika bekletin ve deniz suyu ile yıkayın.
- En iyi sonuçları almak için günde iki kere tekrarlayın.
6. Aloe Vera Jeli
Aloe vera denizanası ısırığı sonrasında hissedeceğiniz şişlik, enflamasyon ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olacak mükemmel anti-enflamatuvar özellikler taşımaktadır. Aloe vera jeli cildi yatıştırır ve denizanası ısırığı sonrasında ortaya çıkan kaşıntıyı azaltır.
- Yeni koparılmış bir aloe vera bitkisinin jelini çıkarın. Doğrudan denizanası ısırığı olan yere sürün. Birkaç saat bekletin ve temiz suyla yıkayın. Bu işlemi günde 2-3 kere tekrar edebilirsiniz.
- Aloe vera jelini buz kalıplarında dondurun ve soğuk kompres olarak kullanın.
7. Yulaf
Her tür kaşıntı ve enflamasyonda yulaf son derece etkili bir doğal tedavi yöntemidir. Yulaf denizanası ısırığı vakalarında da kullanılabilir.
Yulaf kaşıntı ve enflamasyonu azaltan tahriş önleyici, anti-enflamatuvar ve yatıştırıcı özelliklere sahiptir. Bu işlem için öğütülmüş yulaf kullanmanız tavsiye edilir.
- Ilık suyla doldurulmuş küvete 2 bardak yulaf unu ekleyin ve iyice karıştırın.
- En az 30 dakika boyunca bu suyun içerisinde bekleyin.
- Denizanası ısırığı semptomlarının şiddetine göre bu işlemi günde 2-3 kere tekrarlayabilirsiniz.
8. Papatya
Papatya denizanası ısırığı vakalarında kullanılan bir diğer etkili yöntemdir. Tahriş önleyici ve anti-enflamatuvar özellikleri sayesinde papatya cildi yatıştırır, kaşıntıyı önler, enflamasyonu azaltır ve iyileşme sürecini hızlandırır.
Papatya, doktorların denizanası ısırığı vakalarını tedavi etmek için kullandığı harici steroid kremlerinin aktif maddesi olan hidrokortizon kadar etkili bir yöntemdir.
- 2 bardak papatya çayı hazırlayın ve 1 saat boyunca buzdolabında bekletin. Daha sonra temiz bir bezi bu çaya batırın ve denizanası ısırığı olan bölgeye yerleştirin. 10 dakika bekletin. Bu işlemi gün içerisinde dilediğiniz kadar tekrarlayabilirsiniz.
- Alternatif olarak 4-5 damla papatya yağı ile 1 yemek kaşığı Hindistan cevizi yağı veya hint yağını karıştırın. Gün içerisinde denizanası ısırığı olan bölgeye sürün.
9. Cadı Fındığı
Cadı fındığı sıkılaştırıcı ve anti-enflamatuvar özellikleri sayesinde denizanası ısırığı semptomlarını hafifletmede etkili bir yöntemdir. Kaşıntı, ağrı ve şişliği azaltmaya yardımcı olur.
- Bir bardak suyun içerisine birkaç damla cadı fındığı yağı ekleyin. Küçük bir pamuğu bu suya batırıp denizanası ısırığı olan bölgeye sürün. İhtiyaç duydukça işlemi tekrarlayabilirsiniz.
- Bir diğer seçenek ise eczanelerde ve aktarlarda satılan reçetesiz cadı fındığı losyonlarını kullanmaktır.
10. Koruyucu Giysiler
Denizanası ısırığı tehlikesi yalnızca çıplak deri için geçerlidir. Yani koruyucu giysiler denizanası ısırığı vakaralını önlemeye yardımcı olur. Bu nedenle denizanası ısırığı riskinin yüksek olduğu yerlerde yüzüyor veya dalış yapıyorsanız koruyucu giysiler giymeniz önerilir.
2009 yılında Coastal Research dergisinde yayınlanan bir araştırmada denizanası ısırığı vakalarına karşı korunmak için koruyucu giysilerin gerekliliği vurgulanmıştır. Araştırmada likralı kumaştan yapılan giysilerin denizanası ısırığı ve sokmasına karşı koruma sağlamada etkili olduğu vurgulanmıştır.
Denizanası Isırığı ve Sokması Hakkında Ek Bilgiler
- Bazı yerlerde denizanası ısırığı ve sokmasına karşı koruma sağlayan losyonlar bulunmaktadır. Bunları kullanabilirsiniz.
- Denizanası ısırığı halinde bölgeye alkol, ispirto, kolonya gibi maddeler dökmeyiniz. pH dengesindeki değişim nematokistlerin daha fazla zehir salgılamasına yol açabilir.
- Cildinizde gözlemlediğiniz dokunaçları çıplak elle çıkarmayın. Denizanası ısırığı oluşan bölgeyi yıkadığınız halde çıkmayan dokunaçlar için cımbızla çıkarma yöntemini kullanabilirsiniz.
- Denizanası ısırığı olan bölgeyi ovalamayın veya tıraş etmeyin.
- Enflamasyonu azaltmak için hidrokortizon krem kullanabilirsinz.
- Denizanası ısırığı iyileşene kadar her gün pamuk kullanarak hint yağı sürün.
- Denizanası ısırığı vücudun diğer bölgelerinde şişlik, kızarıklık gibi alerjik reaksiyonlara neden olursa antihistamin krem kullanabilirsiniz.
