Genelde erkeklerin sağlık konularını çok ciddiye almadıkları ve ihtiyaç olmadıkça doktora gitmedikleri söylenir. Ancak eğer doğruysa bu eğilimleri herhangi bir belirti olmasa bile erkeklerin sağlığını tehlikeye atabilir. Bu yazımızda herhangi bir sağlık sorunu görülmese de erkeklerin 40 yaşından sonra yaptırması gereken testler ve tahlillerden söz edeceğiz. bu 10 testi 40 yaşından sonra mutlaka yaptırmalısınız.
Düzenli kontroller yaptırarak ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek hastalıklara karşı erken tedbir alabilir, böylece sağlığınızı koruyabilirsiniz.
Örneğin, çeşitli kalp hastalıklarının, diyabet hastalığının ve birçok kanser türünün erken teşhisi tedavinin başarı olasılığını arttırmaktadır.
Yaş ilerledikçe hepimiz hastalıklara karşı daha yatkın hale geliriz. Bu nedenle 40 yaşından sonra sağlığınızı ciddiye almalı ve düzenli olarak doktor kontrollerine gitmelisiniz.
1. Cilt Kanseri Kontrolleri
Erkeklerin 40 yaşından sonra yaptırması gereken testler arasında ilki cilt kanserine yönelik kontrollerdir. Erkekler, özellikle de açık tenli ve açık havada çalışan erkekler, melanoma dahil birçok cilt kanserine yönelik olarak daha büyük risk altındadır.
Türk Onkoloji Grubu’nun yayınladığı istatistiklere göre melanoma gibi cilt kanseri türlerinin yaygınlığı son 30 yılda 2 kat artmıştır. Örneğin en ölümcül cilt kanseri türü olan melanoma
- dünyada her 100.000 kişide 2.8,
- Türkiye’de her 100.000 erkekte 1.9
- Her 100.000 kadında 1.3kişide görülmektedir.
Melanoma 50 yaşını geçen kişilerde daha fazla görülmektedir. Amerikan Kanser Topluluğu ciltteki tüm ben ve lekelere karşı bilinçli olunmasını ve bunlarda gerçekleşen bir değişiklik halinde derhal doktora gidilmesini önermektedir.
Her üç ayda bir cildinizdeki ben ve lekeleri kontrol ederek aşağıdaki kriterlerde bir değişiklik olup olmadığına bakınız:
- Asimetri
- Leke/ben çevresinde düzensizlik veya bozulma
- Renk değişmeleri,
- 6 milimetreden büyük olup olmama,
- Boyutun değişmesi,
- Şeklin değişmesi
Bunların herhangi birinde değişiklik olması halinde bir doktora başvurulmalıdır.
2. Prostat Kanseri Taraması
Prostat kanseri erkeklerde en yaygın görülen kanser türlerinden biridir. Hatta erkeklerde kanser nedeniyle ölüm en fazla prostat kanseri vakalarında görülmektedir. Bu nedenle Erkeklerin 40 yaşından sonra yaptırması gereken testler arasında prostat kanseri taraması da yer almalıdır.
Üroonkoloji Derneği’nin yayınladığı Prostat Kanseri İnsidans Raporu’nda verilen bilgilere göre prostat kanseri erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser türüdür. Ayrıca rapora göre prostat kanseri 30’lu ve 40’lı yaşlarda daha sık görülmektedir. Erkeklerde önceden yapılan tarama testleri prostat kanserinin görülme sıklığını %23 azaltmıştır.
Babasında veya erkek kardeşlerinde prostat kanseri görülen erkeklerde prostat kanseri riski iki kat daha fazladır.
Risk faktörlerine bağlı olarak doktorunuz prostata özel bir antijen kan testi kullanarak prostat kanseri taraması gerçekleştirecektir. Dijital rektal tarama da bu kontrolün bir parçası olarak gerçekleştirilecektir.
3. Kalın Bağırsak Kanseri Taraması
Kalın bağırsak kanseri ölüme yol açan kanser türleri sıralamasında ikinci sıradadır. Kalın bağırsak kanseri görülme sıklığı açısından en yaygın görülen üçüncü kanser türüdür.
Uzmanlar 50 yaşından sonra hem erkeklerde hem de kadınlarda kalın bağırsak kanseri tarama testi yapılmasını önermektedir.
Kalın bağırsak kanseri genellikle kalın bağırsaktaki polipler ile başladığından bu tarama testlerinde polipler kansere dönüşmeden önce erken teşhis yapılabilmektedir. Kalın bağırsak kanseri tarama testleri arasında bir kolonoskopi taraması, esnek sigmiodoskopi ve dışkı testleri yer almaktadır.
4. Tansiyon Testi
Yüksek tansiyon genellikle tek başına bir belirti ortaya çıkarmayabilir. Bu nedenle bazı kişiler uzun yıllar yüksek tansiyona sahip olmasına rağmen bunu fark etmeyebilmektedir. 45 yaş altı kişilerde yüksek tansiyon kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir.
Bu nedenle erkekler hiçbir sağlık sorunu olmasa bile yılda en az 1 kere tansiyonunu ölçtürmelidir. Büyük tansiyon 12-14 arasında ve küçük tansiyon 80-90 arasında ise bu ileri dönemlerde gerçekleşecek yüksek tansiyon tanısının habercisi olabilir.
Tansiyon ölçümleriniz bu değerlerden daha yüksek ise doktorunuz tansiyonunuzu daha sık ölçmek isteyebilir. Tansiyonunuzu kontrol altında tutmak için ilaç kullanmanız gerekebilir.
5. Kolesterol Ölçümü
Yüksek kolesterol erkeklerde kalp krizi, felç ve periferik damar hastalığı riskini arttırmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre küresel çapta iskemik kalp hastalığı vakalarının üçte biri yüksek kolesterolden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle kolesterol ölçümü erkeklerin 40 yaşından sonra yaptırması gereken testler arasındadır.
Yüksek kolesterol genellikle tek başına herhangi bir belirti ortaya çıkarmayabilir. Bu nedenle herhangi bir belirti ortaya çıkmasa bile tedbir amaçlı olarak mutlaka kolesterolünüzü ölçtürmelisiniz.
Amerikan Kalp Derneği 20 yaş ve sonrasında kişilerin her 6 ayda bir kolesterol ölçümü yaptırması gerektiğini belirtmektedir. Ailesinde kalp hastalığı bulunan kişiler daha yüksek risk altında olduğundan daha sık kontrol yaptırmalıdır.
6. Kan Şekeri Testi
Diyabette kan şekeri düzeyi alçalıp yükselir. Bu da kontrol altına alınmadığı takdirde çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Diyabet kalp hastalığı riskini yükseltir ve gözlerde, ciltte, böbreklerde ve sinir sisteminde problemlere neden olabilir. Erkeklerde diyabet ürolojik problemlere de yol açabilmektedir.
Sağlıklı her birey yılda en az bir kez kan şekerini ölçtürmelidir. 40 yaşından sonra ise yılda üç kez kan şekeri ölçümü yaptırılması gereklidir.
Ailesinde diyabet hastalığı bulunanlar, fazla kilolu veya obez kişiler, yüksek tansiyon hastaları, yüksek kolesterolü bulunanlar ve sigara içen kişiler diyabet hastalığına karşı daha fazla risk altındadır.
Bir süre yemek yemedikten sonra kandaki glukoz miktarını ölçen kan şekeri testi diyabet hastalığına karşı yapılan testler arasındadır. Diyabet hastaları HbA1c kan testi, açık göz muayenesi ve ayak muayenesinden oluşan testleri yılda üç kere yaptırmalıdır.
7. Kemik Yoğunluğu Testi
Osteoporoz erkeklerde önemli ve genellikle ihmal edilen bir sağlık sorunudur. Erkeklerde kalça kırığı riski kadınlara göre daha düşük olsa da erkeklerde kalça kırığından sonra ölüm riski daha yüksektir. Bu yüzden erkeklerin 40 yaşından sonra yaptırması gereken testler listesinde kemik yoğunluğu testi önem taşımaktadır.
Osteoporoz riski altında bulunan erkekler 40 yaşından sonra birkaç ayda bir kemik yoğunluğu testi yaptırmalıdır. Ailesinde osteoporoz riski bulunanlar, hareketsiz bir yaşam sürenler, sigara içenler ve çok fazla alkol tüketenlerde osteoporoz riski daha yüksektir.
Kemik yoğunluğu testi kemiklerin ne kadar güçlü olduğunu ölçen ve kırık riskini tespit etmeye yardımcı olan bir tür röntgendir. Doktorlar bu test sayesinde kırıkları önlemek için osteoporoz adı verilen ciddi kemik kaybını teşhis ve tedavi edebilir.
8. Diş Muayeneleri
Sağlıklı her bir birey yılda en az bir kere diş muayenesi ve profesyonel temizlik yaptırmalıdır. Bu basit muayene sayesinde diş hekimleri diş çürümesi, jinjivit ve diğer diş problemlerini teşhis edebilmektedir.
Amerikan Diş Derneği’ne göre ağız kanserini kontrolü düzenli diş muayenesinin bir parçasıdır. Doktorunuz dudaklara ve ağız içine bakarak ağız dokularını kontrol etmekte ve böylece ağız kanserinin erken teşhisi yapılabilmektedir.
Yapılan bir araştırmaya göre erkekler diş kontrolü muayeneleri konusunda daha ihmalkardır. 1999 yılında Amerikan Diş Derneği tarafından yayınlanan bir rapora göre
- Erkekler,
- Düşük gelire sahip kişiler,
- Düzenli bir ev hayatı olmayanlar
- Diş bakımı konusunda endişeleri bulunan kişiler
Diş muayenesi konusunda daha ihmalkar davranmaktadır.
Diş muayenesi ve diş temizliği için yılda bir veya iki kere diş hekimine gitmeniz önerilir. Diş hekiminiz daha sık muayene gerekip gerekmediğini size söyleyecektir.
9. Göz Muayenesi
Katarakt, diyabetik retinopati, glokoma ve makular dejenerasyon gibi yaşa bağlı göz hastalıklarından kaynaklı olarak görme kaybı veya körlük riski artmaktadır.
Gözler yaşla birlikte yıpranma eğilimindedir. Amerikan Oftalmoloji Akademisi göz hastalığı belirtisi veya riski taşımayan yetişkinlerin de 40 yaşına geldiklerinde kapsamlı bir göz muayenesi olması gerektiğini belirtmektedir.
Risk faktörü taşımayan kişiler 40-54 yaş arasında her 2-4 yılda bir göz doktoru tarafından muayene edilmelidir.
Şeker hastalığı ve yüksek tansiyon gibi sistemik hastalıklarla ilişkili göz problemleri yaşama riski bulunanlar ya da ailesinde göz hastalıkları bulunan kişiler görme kaybını engellemek veya minimize etmek için periyodik olarak kapsamlı göz muayeneleri gerçekleştirmelidir.
Halihazırda reçeteli gözlükler veya kontakt lensler kullanıyorsanız her yıl göz muayenesi yaptırmalısınız.
10. Elektrokardiyogram (EKG)
EKG, kalp tarafından üretilen elektriksel aktiviteyi ölçerek kalp sorunlarını tespit etmeyi amaçlayan, invasif olmayan, güvenli ve ağrısız bir testtir. Kalp hızı ve kalp ritmi hakkında bilgi sağlar ve yüksek tansiyon (hipertansiyon) veya kalp krizi riskini azaltmaya yardımcı olur.
EKG herkes için tavsiye edilen bir test olmasa da göğüs ağrısı, nefes darlığı ve düzensiz ya da ağır kalp atışları gibi yüksek tansiyon veya kalp hastalığı belirtileri görülen kişilerde kontrol amaçlı olarak EKG çektirmelidir.
Kaynaklar:
