Hamile kalmak istiyorsunuz veya hamilesiniz, ama aynı zamanda bipolar bozukluğunuz mu var? Ya da bipolar bozukluğunuz var ve çocuk sahibi olmayı düşünmüyor musunuz? Bu yazımızda hamilelikte bipolar bozukluk ile ilgili kısa bir bilgi vermek istiyoruz.
Hamilelikte Bipolar Bozukluk Komplikasyonları
Bipolar bozukluk ve hamilelik ile ilgili yapılan çalışma sayısı oldukça azdır. Bu nedenle tedavi edilmemiş bipolar bozukluğun veya bipolar bozukluk ilaçlarının hamilelikteki riskleri hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Ayrıca hamilelikte bipolar bozukluk semptomlarının nüksetmesine neden olan faktörler de kesin değildir.
Ancak hamilelikte bipolar bozukluk kötüleşebilir. Hamile veya yeni doğum yapmış bipolar bozukluğu olan kadınların hastaneye yatış riski hamile olmayan kadınlara göre yedi kat daha fazladır.
Hamileliğin bipolar bozukluğa karşı koruyucu bir etkisi olup olmadığı konusunda da bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırmada bipolar bozukluğu olan 89 kadın hamilelik süresince ve hamilelikten sonraki 1 yıl boyunca izlenmiştir. Araştırma kapsamında hamilelikten altı ay önce bipolar bozukluk ilaçlarının kullanımı durdurulmuş ve hamileliğin 12 haftasına kadar ilaç kullanımına ara verilmiştir. Bu kadınlarda:
- Bipolar bozukluğun nüksetme riski iki kat artmıştır.
- İlacı aniden bırakma durumunda iki hafta içerisinde hastalığın nüksetme riski %50 artmıştır.
- Hamilelik süresinin %40’ı boyunca bipolar bozukluk belirtileri ortaya çıkmıştır.
Hamilelikte Bipolar Bozukluk İlaçları
Hamilelikte bipolar bozukluk ilaçlarını kullanmaya devam eden bazı kadınlar sağlıklı bebek dünyaya getirmiştir. Ancak bir takım bipolar bozukluk ilaçlarının hamileliği ilk üç ayı boyunca doğum kusurları riskini arttırdığı bilinmektedir. Bu doğum kusurları:
- Nöral tüp kusurları
- Kalp bozuklukları
- Gelişme geriliği veya nörodavranışsal problemler.
Ancak bu riskler, bipolar bozukluğun tedavi edilmemesinin riskleriyle kıyaslanarak hangisinin daha riskli olduğu uzmanlar tarafından belirlenmelidir.
Örneğin hamilelikte tedavi edilmeyen depresyonun doğum kilosunun düşük olmasına ve bebekte beyin yapısının gelişimi üzerinde negatif etkilere neden olduğu tespit edilmiştir. Duygu durum semptomları bebeğe zarar verebilecek şekilde:
- Yetersiz anne bakımı
- Yetersiz beslenme
- Alkol veya tütün kullanımında artış
- Bebekle bağ kuramama
- Aşırı stres
Gibi olumsuzluklara yol açabilmektedir.
Doktorunuz bazı ilaçları bırakıp bazılarına devam etmenizi isteyebilir. Çünkü bazı kadınlarda bipolar bozukluk ilaçlarının bırakılmasından kaynaklanan ruh sağlığı riskleri devam etmenin risklerinden daha büyük olmaktadır. Kadınlar üzerinde uzmanlaşan psikiyatrlar genellikle hamilelik süresince bebeğin sağlığının kontrol edilmesi şartıyla bazı psikiyatrik ilaçların alımına devam edilmesini tavsiye etmektedir. Ancak durum ne olursa olsun psikiyatri hastaları doktora danışmadan hiçbir şekilde ilaç kullanımını durdurmamalıdır.
Duygudurum Dengeleyiciler
Birden fazla duygu durum dengeleyici ilaç almak tek bir tür ilaç almaktan daha fazla risk taşıyabilir. Belirli kalp bozukluğu riskleri nedeniyle hamileliğin ilk üç ayı boyunca lityum kullanılması tavsiye edilmemektedir. Yine de lityum bazı antikonvülsanlardan daha güvenli bir tercih olabilir. Doğum gerçekleştikten sonra lityum kullanılmaya devam edilmesi hastalığın nüksetme riskini %50’den %10’a düşürmektedir.
Hamilelikte hastalığın nüksetme riskini düşürmek için:
- Bol su için ve lityum toksikliğini önlemek için normal düzeyde tuz kullanımına devam edin.
- Lityum düzeylerinizin düzenli olarak ölçülmesini sağlayın.
- Lityum kullanırken emzirecekseniz pediatri hekimi bebekteki lityum, tiroid hormonu ve böbrek fonksiyonunu doğumdan sonra, 6-8 haftalıkken ve sonrasında her 8-12 haftada bir ölçecektir.
Hamileliğin ilk üç ayı boyunca volproat (Depakote) ve carbamazepin (Tegretol) beyin ve omuriliği etkileyen nöral tüp kusurları gibi doğum kusurlarına yol açabilir. Birçok uzman hamileliğin ilk üç ayı boyunca bu ilaçların almayı durdurmanızı önermektedir. Bu ilaçlar yerine başka ilaçlar yazılabilir.
Daha yeni olarak üretilen antikonvülsanların güvenli olup olmadığına dair daha az bilgi bulunmaktadır. Ancak, lamotrigine (Lamictal) bazı kadınlarda yararlı bir alternatif olabilir.
Hamilelikte Antipsikotik İlaçlar
Antipsikotik ilaçlar özellikle delüzyonların ve halüsinasyonların yönetilmesi amacıyla akut mani tedavisinde kullanılabilir. Bu gruptaki bazı ilaçlar akut bipolar depresyonda standart birinci basamak tedaviler haline gelmiştir. Yeni antipsikotik ilaçlar arasında şunlar yer almaktadır:
- Kariprazin (Vraylar)
- Lurasidon (Latuda)
- Ziprasidon (Geodon)
- Risperidon (Risperdal)
- Quetiapin (Seroquel)
- Olanzapin (Zyprexa)
- Aripiprazol (Abilify)
Doktorunuz hamilelik süresince haloperidol (Haldol) gibi daha eski kuşak antipsikotiklerden kullanmanızı önerebilir. Özellikle bir duygu durum dengeleyiciyi kullanmayı bıraktıysanız ve belirtiler yeniden kendini gösterdiyse bu iyi bir fikir olabilir.
Hamilelikte Antidepresan Kullanımı
Hamilelikte bipolar bozukluk için antidepresanların etkileri üzerinde yeterince araştırma bulunmamaktadır. Antidepresan kullanıyorsanız doktorunuz duygu durum değişiklikleri ve çoklu epizotları zaman içerisinde kontrol etmeye devam edecektir. Ayrıca bu ilaçların mani riskini arttırabileceği unutulmamalıdır. Özellikle duygu durum dengeleyicilerin kullanımı durdurulduğunda bu geçerlidir.
Hamilelikte Elektrokonvülsif Terapi (ECT)
Elektroşok olarak da bilinen elektrokonvülsif tedavi hamilelikte bipolar bozukluk tedavileri içerisinde en güvenilir olanıdır ve duygu durum bozuklukları üzerinde terapötik bir etkisi olabilir. Hamilelik süresince bu tedavi yönteminden kaynaklanan komplikasyonlar oldukça azdır. Yine de riskleri azaltmak için doktorunuz.
- ECT süresince bebeğin kalp atışı ve oksijen düzeylerini izleyebilir,
- ECT süresince gastrik regurjitasyon veya akciğer enflamasyonu riskini azaltmak için antasit kullanımı önerebilir veya bir hava tüpü yerleştirebilir.
- Prematüre doğum riskini azaltmak için yeterli su içmenizi ve dengeli beslenmenizi önerebilir.
Hamilelikte Bipolar Bozukluk İçin Diğer Tavsiyeler
Egzersizi hayatınızın bir parçası haline getirmek ve stresi yönetmek için elinizden gelen çabayı gösterin. Atabileceğiniz bu tür adımlar yeterli uyumanızı ve duygu durum değişiklikleri riskini azaltmanızı sağlayacaktır. Her zaman olduğu gibi psikoterapi de oldukça faydalı olacaktır.
