Bu yazımızda MCH nedir? Kan tahlilinde mch ne anlama gelir? MCH düşüklüğü ve MCH yüksekliği neden olur? Tedavisi nasıl olur? Gibi sorulara ayrıntılı cevaplar bulacaksınız.
MCH kan testi doktorların genel sağlık durumunu kontrol etmek için istediği tam kan tahlili değerlerinin bir parçasını oluşturmaktadır. Mch ortalama eritrosit hemoglobini değerini temsil etmektedir. Yani mch kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobin sayısını ifade etmektedir. Hemoglobin oksijenli kanı akciğerlerden vücuttaki dokulara taşıyan ve karbondioksiti yani kirli kanı dokulardan geri akciğere getiren kırmızı kan hücrelerindeki protein molekülüdür. Mch değerinin anormal olması nedenleri arasında demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği, tiroit problemleri ve karaciğer fonksiyonu ile ilgili problemler yer almaktadır.
Mch düzeyinin normal olması vücudun yeterli miktarda hemoglobin ürettiği anlamına gelmektedir. Yani bunun anlamı vücutta hemoglobinin hızlıca zarar görmesine neden olacak bir sağlık sorununun bulunmadığıdır.
Hemoglobin düşüklüğü veya hemoglobin yüksekliği çeşitli anemi türlerinin anlaşılmasında yardımcı olmaktadır. Tam kan tahlili sonuçlarında anemi ve anormal MCH düzeyleri görülüyorsa yorgunluk, kalbin hızlı atması, çarpıntı ve konsantrasyon problemleri görülebilir.
MCH Nedir?
Hemoglobin oksijenli temiz kanı akciğerlerden vücuttaki dokulara taşımaya yardımcı olan kırmızı kan hücrelerindeki önemli bir molekültür. MCH tek bir kırmızı kan hücresi içerisindeki ortalama hemoglobin miktarının hesaplanması anlamına gelmektedir.
MCH değerinin kaç olduğunu anlamanın tek yolu tam kan sayımı yaptırmaktır. Laboratuvarda kırmızı kan hücresi sayısı (RBC) içerisindeki hemoglobin konsantrasyonu ölçülerek MCH sonuçları hesaplanır.
MCH kan tahlili testi aynı zamanda belirli bir miktarda kırmızı kan hücresi içerisindeki hemoglobin konsantrasyonunu ölçen MCHC kan tahlili ile de bağlantılıdır. MCH ve MCHC bir araya geldiklerinde doktorların belirli sağlık sorunlarını tespit etmesine yardımcı olmaktadır.
Tam kan sayımı nedir?
Tam kan sayımı (CBC) kanda dolaşım halindeki üç tür hücrenin sayımının yapılması anlamına gelir. Bunlar:
- Beyaz kan hücreleri (akyuvarlar)
- Kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar)
- Trombositler
Tam kan sayımı genel sağlık durumunun değerlendirilmesinde kullanılır. Tam kan sayımı çeşitli enfeksiyonlar, anemi ve lösemi ile ilgili teşhislerde kullanılabilir. Tam kan sayımı ile kırmızı kan hücrelerindeki, beyaz kan hücrelerindeki, hemoglobin, plazma ve trombosit değerlerindeki anormallikler tespit edilebilir.
Kan tahlilinde MCH değerleri kaç olmalı?
MCH kan tahlili değerleri yetişkinlerde 29 ± 2 pikogram (pg) olmalıdır. Bu değer ile birlikte kırmızı kan hücrelerinin boyutu yani MCV değeri ve MCHC değeri bir arada kullanılarak genel sağlık durumu hakkında fikir edinilebilir.
MCH düşüklüğü belirtileri nelerdir?
Geçici MCH düşüklüğü durumunda herhangi bir belirti ortaya çıkmayabilir. Ancak MCH düşüklüğü uzun süre devam ediyorsa MCH düşüklüğü belirtileri aşağıdaki şekillerde ortaya çıkacaktır:
- Güçsüzlük,
- Sürekli yorgunluk,
- Baş dönmesi
- Ciltte solgunluk
Bu MCH düşüklüğü belirtileri anemi belirtileri ile benzerlik göstermektedir. MCH kan tahlili yaptırılması anemi belirtilerinin tespit edilmesinde önemli bir adımdır. Kırmızı kan hücresi alyuvar sayısı yeterli düzeyde olsa bile her bir hücre içerisinde yeterli hemoglobin bulunmuyorsa yine de anemi olabilirsiniz. Anemi aşırı yorgunluk, cilt solgunluğu, nefes darlığı, göğüs ağrısı, ellerde ve ayaklarda üşüme gibi problemlere yol açabilir.
MCH düşüklüğü neden olur?
MCH düşüklüğü yapan faktörlerden bazıları demir eksikliği anemisi, mikrositik anemi, vitamin eksiklikleri, çölyak hastalığı ve mide ameliyatı geçirmek yer almaktadır.
Vücudun yeterli hemoglobin içeren kırmızı kan hücresi alyuvarlar üretebilmesi için demir, B12 vitamini, folat ve diğer besin maddelerine gereksinimi bulunmaktadır. Vücutta bunlar yeterli düzeyde bulunmuyorsa veya kırmızı kan hücreleri hızlıca zarar görüyorsa MCH düşüklüğü ortaya çıkacaktır.
1. Demir Eksikliği Anemisi ve MCH Düşüklüğü
Beslenme yoluyla yeterli miktarda demir alınmıyorsa bu durum kan tahlili sonuçlarında MCH düşüklüğü görülmesine ve böylece demir eksikliği anemisi durumunun ortaya çıkmasına yol açabilir.
Demir eksikliği anemisi kanda yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi alyuvar bulunmadığı anlamına gelir. Vücutta yeterli demir bulunmadığı takdirde vücut kırmızı kan hücrelerinin oksijeni taşımasını sağlayan hemoglobini yeterli miktarda üretemez. Sonuç olarak demir eksikliği anemisi bulunan kişilerde yorgunluk ve nefes darlığı gibi problemler ortaya çıkar.
Demir eksikliği MCH ve MCHC düşüklüğü durumuna yol açacaktır. Bu da vücutta daha az kırmızı kan hücresi bulunmasına ve anemi belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olacaktır.
2. Çölyak Hastalığı ve MCH Düşüklüğü
Çölyak hastalığı demirin vücutta emilmesine engel olduğu için kan tahlili sonuçlarında MCH düşüklüğü görülmesine yol açabilir.
Demir eksiklikleri özellikle çölyak hastalığı bulunan kişilerde oldukça yaygındır. Çölyak hastalığında demir eksikliği durumunu gidermek için doktorlar glütensiz beslenme ve demir takviyesi kullanılması gibi çözüm yollarına başvurmaktadır. Bu önlemler çölyak hastalığının belirtilerini azaltmaya ve kandaki hemoglobin sayısını arttırmaya yardımcı olur.
Yiyeceklerdeki glütene karşı hassasiyet durumunun başka belirtileri de bulunmaktadır. Örneğin glüten hassasiyeti belirtileri arasında eklem ağrıları, yağlı dışkı gibi sindirim sorunları, vücutta karıncalanma hissi ve iltihaplı cilt bozuklukları yer almaktadır.
3. Mide Ameliyatı
Mide ameliyatı olan kişilerde kan tahlili sonuçlarında MCH düşüklüğü görülebilir.
Çölyak hastalığı vakalarında olduğu gibi mide ameliyatı geçiren kişilerde de demirin vücuttaki emilimi etkilenmektedir. BioMed Research International dergisinde anemi ile gastrik baypas ameliyatı arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmaya göre enfeksiyonlar, kronik hastalıklar ve yaşlanma enflamasyona yol açmakta ve mide ameliyatı olan kişilerde anemi olasılığını yükseltmektedir.
Tiroit Bozukluğunda Kan Tahlilinde MCHC Değerleri
Tiroit bozukluğu MCH düşüklüğü veya MCH yüksekliği gibi sorunlara yol açabilir.
Polish Archives of International Medicine dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre tiroit bozukluğu vakalarında çeşitli anemi türleri gelişebilir. Gerek hipertiroit, gerekse de hipotiroit hastalıklarında MCH düşüklüğü ve MCH yüksekliği gibi sorunlar yaşanmaktadır.
Ancak tiroit bozukluğunun her zaman için MCH düşüklüğü veya MCH yüksekliği problemine yol açıp açmadığı belirsizliğini korumaktadır. Örneğin İran Pediatrik Hematoloji Onkolojisi Dergisi’nde yayınlanan bir araştırmaya göre hipotiroit ve hipertiroit hastalarında hem MCH düşüklüğü hem de MCHC düşüklüğü görülebilmektedir.
Diğer yandan Avrupa Endokrinoloji Dergisi’nde yayınlanan araştırmalara göre hipotiroit ve hipertiroit hastalıklarında MCH yüksekliği görülebildiği belirtilmiştir.
Doktorlar tiroit bozukluğu durumundan şüphelendiklerinde bunu anlamak için spesifik tiroit hormonu tahlili isteyecektir.
MCH Düşüklüğü Tedavisi: MCH nasıl yükseltilir?
Anemi nedeniyle MCH düşüklüğü vakalarında kan işleyişini iyileştirmek için demir alımının arttırılması önem taşımaktadır.
1. MCH Yükseltmek İçin Demir Yönünden Zengin Gıdalarla Beslenmek
Kanda MCH değerini yükseltmek için demir yönünden zengin gıdalarla beslenilmesi gerekmektedir.
Demir yönünden zengin gıdalar arasında biftek, tavuk ciğeri, istiridye, sardalya gibi besinler yer almaktadır.
Ayrıca demir yönünden zengin sebzeler ve bitkiler tüketilmelidir. Örneğin fasulye, tofu, kabak çekirdeği veya susam demir yönünden zengindir. Meksika fasülyesi, kuru kayısı ve demir takviyesi içeren gıdalar da demir düzeyini yükseltmeye ve anemiyi engellemeye yardımcı olacaktır.
2. Anemi Tedavisi İçin Demir Takviyesi Kullanmak
MCHC ve MCH değerini yükseltmek için bir diğer yöntem demir takviyesi kullanmaktır.
Vitamin ve mineralleri besin kaynaklarından almak her zaman için daha iyi bir fikir olsa da bazı durumlarda anemi tedavisi için demir takviyesi kullanılması gerekebilir.
Amerikan Tıp Dergisi’nin raporuna göre yetişkinlerde günlük demir alımı 20 mg olmalıdır. Mide ameliyatı geçiren kişilerde veya çölyak hastalarında doktorlar daha fazla demir alınmasını isteyebilirler. Rapora göre vücudun demir emilimini arttırmak için daha fazla C vitamini de tüketilmelidir.
Ayrıca yemekten sonra hemen çay içmek demir emilimini engellediğinden yemekten sonra bir süre çay içilmemelidir.
MCH yüksekliği belirtileri nelerdir?
MCH yüksekliği belirtileri, MCH düşüklüğü belirtileri ile benzerlik göstermektedir. MCH yüksekliği belirtileri arasında aşırı yorgunluk, cilt yorgunluğu, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve ellerde ve ayaklarda üşüme yer almaktadır.
MCH yüksekliği neden olur?
Kan tahlilinde MCH yüksekliği görülmesinin nedenleri şunlar olabilir:
1. Karaciğer Hastalığı ve MCH Yüksekliği
Kan tahlilinde MCH yüksekliği çıkması durumunda birçok doktor karaciğer hastalığı olup olmadığını tespit etmek için karaciğer fonksiyonu muayenesi istemektedir.
MCH yüksekliği makrositik anemi hastalığına yol açabilir ve bu da karaciğer işlev bozukluğu ile ilişkilidir. Management of Anemia dergisine göre çeşitli anemi türleri ile karaciğer hastalığı arasında ilişki bulunmaktadır. Karaciğer hastalığı ile ilişkili bağırsak problemleri de yiyeceklerdeki demirin tam olarak alınamamasına yol açabilir.
2. B12 Vitamini Eksikliği Nedeniyle MCH Yüksekliği
B12 vitamini eksikliği kan tahlilinde MCH yüksekliği görülmesine yol açabilir. Megaloblastik anemilerin nedeni genellikle folat veya B12 vitamini eksikliğidir.
B12 vitamini eksikliği sanılandan daha yaygın bir problemdir. Bu nedenle B12 eksikliği belirtileri hakkında bilgi edinilmelidir. B12 eksikliği belirtileri arasında depresyon, aşırı yorgunluk, hafıza problemleri, uykuya dalmakta zorlanma ve duygu durum değişiklikleri yer almaktadır.
3. Fazla Alkol Tüketimi ve MCH Yüksekliği
Uzun yıllar boyunca aşırı alkol tüketimi anemi hastalığına ve kan tahlilinde MCH yüksekliği görülmesine yol açabilir.
Örnek vermek gerekirse megaloblastik anemi hastalığı alkol bağımlılığı, B12 eksikliği ve folat eksikliği ile ilişkilidir. Kronik alkol kullanımı kemik iliğinde kırmızı kan hücresi üretimini etkiler ve anemi belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açar. Genellikle birkaç ay boyunca alkol kullanılmaması halinde MCH yüksekliğinin ortadan kalktığı bilinmektedir.
4. Belirli İlaçlar
Journal of General Family Medical Practice dergisinde yayınlanan araştırmaya göre belirli ilaçlar folat ve B12 eksikliğine yol açabilmektedir. Bazı raporlara göre makrositik anemi hastalarının %40’ının hemoglobin düzeyini etkileyen belirli ilaçlar aldığı tespit edilmiştir. Makrositik anemi kırmızı kan hücrelerinin normalden büyük olması anlamına gelmektedir.
MCH Yüksekliği Tedavisi: MCH nasıl düşürülür?
Kan tahlili sonuçlarında MCH yüksekliği görülmesi halinde doktorunuz MCH yüksekliğinin nedeni hakkında fikir edinmek için bazı ilave tahliller isteyecektir.
MCH yüksekliği eğer karaciğer bozukluğundan kaynaklanıyorsa karaciğere zarar veren alışkanlıkların önüne geçilmesi gerekir. Bu zararlı alışkanlıklar arasında alkol tüketiminin sınırlanması, yeterli ve düzenli uyku, sigaranın bırakılması, dengeli ve sağlıklı beslenme yer almaktadır. Tüm bu önlemler karaciğer yağlanması problemini de ortadan kaldıracaktır.
İlgili Diğer Kan Tahlilleri
1. MCHC Kan Tahlili
MCHC kan tahlili, MCH ile ilişkilidir. Ancak MCHC kan tahlilinde kırmızı kan hücreleri içerisindeki hemoglobin konsantrasyonu kontrol edilmektedir.
2. MPV Kan Tahlili
MPV ortalama trombosit hacmidir ve trombositlerin ortalama boyutunun ölçülmesi anlamına gelmektedir. MPV kan tahlili sayesinde doktorlar belirli anemi durumlarını, iltihabi hastalıkları ve D vitamini eksikliği gibi problemleri teşhis edebilir.
3. RDW Kan Tahlili
Kırmızı kan hücrelerinin boyut ve hacmindeki farklılıkların ölçülmesi RDW kan tahlili olarak bilinmektedir. RDW sonuçlarının anormal olması kardiyovasküler problemlerin, karaciğer veya böbrek disfonksiyonunun veya otoimmun problemlerinin belirtisi olabilir.
4. MCV Kan Tahlili
MCV kan tahlili kırmızı kan hücrelerinin ortalama tanecik hacminin kontrol edilmesidir. MCH kan tahlili yoluyla demir, folat, B12 gibi vitamin eksiklikleri tespit edilebilir. Ayrıca bu test sayesinde karaciğer ve diğer iç organların sağlığı hakkında da bilgi edinilir.
