Kolesistektomi olarak da bilinen safra kesesi ameliyatı sonrasında da sindirim sistemi safra kesesi olmadan çalışmaya devam eder, ancak beslenmenizde bazı değişiklikler yapmanız gerekir. Safra kesesi ameliyatından sonra en iyi beslenme şekli lif yönünden zengin, yağ yönünden düşük yiyeceklerle beslenmektir. Safra kesesi ameliyatı sonrasında asitli ve yağlı yiyecek miktarı azaltılır. Bu yazımızda safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme konusunda detaylı bilgi bulabilirsiniz.
Safra kesesi ameliyatından sonra sindirim sisteminin yeni duruma adapte olması biraz zaman alır. Karaciğer safra sıvısı üretmeye devam etse de yağlı yiyeceklerin sindirilmesi daha zor olabilir. Özellikle safra kesesi ameliyatı sonrasındaki birkaç ay boyunca bu durum söz konusu olacaktır. Bu nedenle safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme düzeninde yapılacak değişiklikler ishal, şişkinlik, mide bulantısı veya mide yanması gibi şikayetleri azaltmayı amaçlar.
Safra kesesi ne işe yarar?
Safra kesesi sindirim sisteminin bir parçasını oluşturur ve yiyeceklerdeki yağın ayrılıp parçalanmasını sağlar. Karaciğer tarafından üretilen safra sıvısını içinde barındırır.
Safra kesesi karnın sağ üst tarafında yer alan küçük, armut şekilli bir organımızdır. Safra kesesi yaklaşık 10cm boyundadır ve karaciğerin hemen altında yer alır. Safra kesesi 30-50 mL sindirim sıvısı taşır.
Safra kesesi taşı, kolesistit (safra kesesi yangısı) veya safra kesesi enfeksiyonu gibi safra kesesi hastalıkları nedeniyle safra kesesini alma ameliyatı (kolesistektomi) yapılması gerekebilir.
Safra kesesi yangısı belirtileri şunlardır:
- Karnın sağ üst tarafında ani, şiddetli ağrı,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Hazımsızlık,
- İshal,
- Göğüs ağrısı,
- Omuz kürek kemiğinde ağrı.
Safra kesesi ameliyatından sonra beslenme neden değiştirilmeli?
Safra kesesi ameliyatı sonrası istenmeyen sindirim problemlerinden kaçınmak için beslenme tarzınızda değişiklikler yapmanız gerekir. Safra kesesi ameliyatı sonrasındaki 3 ay boyunca sulu dışkı yaygın olarak görülür. Safra kesesi ameliyatından sonra ishal safra sıvısının karaciğerden bağırsaklara aktarılması nedeniyle gerçekleşir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme tarzında sindirimi kolay ve yağ oranı düşük yiyecekler yer almalıdır. Safra kesesi ameliyatı sonrası süreçte safra sıvısı daha az yoğundur ve yağların sindirilmesi konusunda daha az etkindir. Ayrıca safra sıvısı doğrudan bağırsağa akarak laksatif etki yapabilir.
Safra kesesi ameliyatından sonra ne yenmeli?
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme sindirim sistemi üzerinde daha az baskı yapacak şekilde düzenlenmelidir. Safra kesesi ameliyatından sonraki süreçte sindirimi kolay olan ve komplikasyonları önlemeye yardımcı olan yiyecekler şunlardır:
- Lifli yiyecekler: Safra kesesi ameliyatından sonra lifli yiyecekler kademeli olarak arttırılmalıdır.
- Yağsız etler: Tavuk, hindi veya yağsız dana eti gibi yağsız etler.
- Balık
- Yağsız süt ürünleri
- Tam tahıllı yiyecekler (esmer pirinç, tam buğdaylı makarna, tam buğdaylı ekmek gibi)
- Bol sıvı tüketmek.
Safra Kesesi Ameliyatından Sonra Yenmemesi Gerekenler
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme düzeninde sindirimi kolaylaştırmak için bazı yiyeceklerden kaçınmanız gerekmektedir. Sindirim sisteminin tam olarak iyileşmesi ve olması gerektiği şekilde işlev görmesi birkaç ay sürebilir.
Safra kesesi ameliyatından sonra kronik ishal ve gaz şikayetlerini azaltmak için aşağıdaki yiyeceklerden kaçınmanız gerekmektedir:
- Katı yağ, sıvı yağ, yağlı etler,
- Salam, sosis veya burger gibi işlenmiş et ürünleri,
- Süt veya krema yönünden zengin tatlılar,
- Mayonezli, soslu yiyecekler,
- Yüksek kolesterol içeren yiyecekler.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Beslenme
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme uzun vadeli bir süreç midir? Bu soruya vereceğimiz cevap safra kesesi ameliyatından sonra yaşadığınız semptomlara bağlı olarak değişecektir.
Safra kesesi ameliyatından sonra bazı kişilerde semptomlar 3 ay kadar devam edebilmektedir. Bu kişilerin daha çok hayvansal protein, yumurta ve ekmek tükettiği tespit edilmiştir. Ayrıca bu kişilerde sebze tüketiminin de az olduğu görülmüştür. Yapılan araştırmalar safra kesesi ameliyatı sonrası hayvansal protein, kolesterol, yumurta gibi yiyecekleri çok fazla tüketen kişilerde semptomların daha uzun sürdüğünü ortaya koymuştur.
Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre Safra kesesi ameliyatından sonraki süreçte hastalarda post-kolesistektomi sendomu görülebilir. Bazı raporlarda safra kesesi ameliyatlarının %40’ında post-kolesistektomi sendromu görüldüğü belirtilmiştir. Safra kesesi ameliyatı sonrası sindirim sorunlarını engellemek için doktorlar uzun vadeli bir beslenme planı uygulanmasını önermektedir.
Safra kesesi ameliyatından sonra şikayetleri azaltmak için ne yapılmalı?
Safra kesesi ameliyatından sonra sindirim şikayetlerini azaltmak için aşağıdaki ipuçlarını takip etmeniz tavsiye edilir:
- Kademeli Olarak Katı Yiyeceklerin Arttırılması: Safra kesesi ameliyatından sonra birkaç gün boyunca yalnızca çorba ve açık renk sıvılar tüketilmelidir.
- Küçük, Yağsız Öğünler: Öğünleri küçük tutmak sindirim sistemindeki baskıyı azaltacaktır. Ayrıca gaz yapan yiyeceklerden de kaçınılmalıdır.
- Yağlı Yiyeceklerden Kaçınmak: Yukarıda söz ettiğimiz gibi, safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme sürecinde yağlı yiyecekler şişkinlik, karın ağrısı ve ishal gibi şikayetlere neden olabilir.
- Kademeli Olarak lifli Yiyeceklerin Arttırılması: Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme düzeninde uygun miktarda lifli yiyecekler yer almalıdır. Mercimek, kuruyemiş, koyu yeşil yapraklı sebzeler gibi lif yönünden zengin yiyecekleri kademeli olarak arttırınız.
- Yemek Günlüğü Tutulması: Yediğiniz yiyecekleri ve yaşadığınız semptomları bir günlük tutarak kaydedin. Bu şekilde hangi yiyeceklerin hangi semptomlara yol açtığını tespit edebilirsiniz.
Safra kesesi ameliyatından sonra kahve ve kafeinli içeceklerden kaçınılmalıdır. Kahve ve çay safra kesesi ameliyatı sonrası süreçte sindirim şikayetlerini arttırabilir.
Bununla birlikte kahve veya siyah çay yerine az miktarda kafein içeren yeşil çayı tercih edebilirsiniz. International Journal of Preventative Medicine dergisinde yayınlanan bir araştırmada yeşil çay karaciğer sağlığını iyileştiren antioksidanlar içermektedir. Yeşil çay karaciğerde üretilen ve enflamasyona yol açan enzimlerin salgılanmasını azaltır.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme düzeninde azaltmanız gereken bir diğer yiyecek de yumurtadır. 2017 yılında yapılan bir araştırmada Safra kesesi ameliyatından sonra fazla yumurta tüketen kişilerde birkaç ay boyunca ishal ve gaz şikayetleri görülmüştür.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme sürecinde ilk aşamada zeytinyağı gibi sıvı yağların azaltılması istenir. Zeytinyağı bitkisel kaynaklı da olsa bir yağdır ve Safra kesesi ameliyatından sonra sindirim problemlerine yol açabilir. Ameliyattan bir süre sonra sağlıklı ve dengeli beslenmenin bir parçası olarak tekrar zeytinyağı tüketmeye başlayabilirsiniz.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Vitamin ve Takviye
Safra kesesi ameliyatı sonrası hastaların vitamin ve takviye alması gerektiğine dair yaygın bir inanış bulunmaktadır. Peki bu doğru mu?
Safra kesesi ameliyatı sonrası süreçte de karaciğer safra sıvısı üretmeye devam eder. Karaciğer ürettiği safra sıvısını doğrudan bağırsağa gönderir. Safra kesesi ameliyatı sonrası safra tuzu takviyesi almak için normal koşullarda bir sebep yoktur.
Ameliyat sonrasında sindirim şikayetleri devam ediyorsa doktorunuzla görüşünüz. Safra tuzu takviyesi almanızı gerektiren bazı durumlar bulunmaktadır. Aşağıda safra kesesi ameliyatı sonrası sindirimi kolaylaştıracak popüler vitamin ve takviyelerin bazıları hakkında bilgi bulabilirsiniz:
1. Safra Tuzu
Bazı durumlarda safra kesesi ameliyatı sonrası sindirim şikayetlerini azaltmak için safra tuzu alınabilir. Safra tuzu post-kolesistektomi sendromu belirtilerini azaltmaya yardımcı olmaktadır. Bu şekilde hazımsızlık, gaz ve ishal gibi şikayetler azaltılabilir.
2. Probiyotikler
Safra kesesi ameliyatı sonrası sindirim şikayetlerini azaltmak için probiyotik takviyesi alınabilir. Probiyotikler bağırsakta bulunan faydalı bakterilerdir. Birtakım sindirim şikayetlerini azaltmaya yardımcı olarak bağırsak mikroflorasını korurlar. Örneğin yapılan araştırmalar düzenli probiyotik tüketmenin ishal gibi şikayetleri azalttığı ve sindirim sistemindeki iltihaplı hastalıklara iyi geldiğini göstermektedir.
Belirli probiyotik zincirlerinin karaciğer sağlığını olumlu etkilediği ve safra sistemine faydalı olduğun da belirtilmektedir.
3. Enginar Yaprağı Ekstraktı
Enginar yaprağı ekstraktı safra sıvısı üretimini artırdığından safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme listesinde bulunması yararlı olacaktır.
2013 yılında yayınlanan bir araştırmada enginar yaprağı ekstraktının safra sıvısı üretimini arttırdığı belirtilmiştir. Bu şekilde yağların sindirimi kolaylaşmakta ve Safra kesesi ameliyatından sonra sindirim şikayetlerinde azalma sağlanmaktadır.
4. Vitaminler
Belirli bağırsak ameliyatları sonrasında sindirim sisteminin yiyeceklerdeki vitamini kullanma biçimi etkilenebilmektedir. Bu nedenle Safra kesesi ameliyatından sonra bazı vitaminleri takviye olarak almanız gerekebilir.
Örneğin bazı kişilerde Safra kesesi ameliyatından sonra A vitamini eksikliği görülebilmektedir. A vitamini göz sağlığı ve bağışıklık sistemi için gereklidir. Ayrıca Safra kesesi ameliyatından sonra B12 eksikliği vakaları da bildirilmiştir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme düzeni içerisinde bu vitaminlerin takviye olarak alınması hususunu doktorunuzla görüşünüz.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası Kilo Kaybı
Safra kesesi ameliyatından sonra bir miktar kilo kaybı görülebilir. Bunun nedenlerinden biri safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme düzeninde yağın düşük olmasıdır. Ameliyattan sonraki birkaç gün içerisinde iştah kaybı da görülebilir.
Safra kesesi ameliyatından sonra kilo kaybı görülmesinin nedenleri şunlar olabilir:
Bazı kişiler için safra kesesi ameliyatından sonra kiloyu korumak zor olabilir. Hatta bazı hastalarda Safra kesesi ameliyatından sonra kiloyu korumak veya kilo almayı önlemek için özel diyetler uygulanabilir.
Yapılan bir araştırmaya göre safra kesesi ameliyatı geçiren kişilerin yaklaşık yüzde 75’inde bir süre sonra kilo alımı yaşanmaktadır. Bunun nedeni ameliyattan bir süre sonra yağlı yiyeceklerin tekrar yenmeye başlamasıdır. Bazı hastalarda safra kesesi taşlarının nedeni obezitedir ve bu kişiler ameliyat sonrasında sağlıksız yeme alışkanlıklarını devam ettirmektedir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme sağlıklı ve dengeli olmalıdır. Safra kesesi ameliyatından sonra taze meyve ve sebzeler, tam tahıllı ekmek ve makarna, çekirdekler, kuruyemişler ve yulaf tüketilmelidir.
Ne zaman doktora gidilmeli?
Safra kesesi ameliyatından sonra haftalar geçmesine rağmen sindirim problemleri yaşıyorsanız doktorunuzla görüşmelisiniz. Doktorunuza başvurmanız gereken durumlar şunlardır:
- Sürekli devam eden ve kötüleşen karın kağrısı,
- Ciltte solgunluk,
- İdrarın renginde değişme,
- Şiddetli mide bulantısı ve/veya kusma,
- En az 3 gün boyunca büyük abdest yapamama,
- En az 3 gün devam eden ishal.
Kaynaklar:
https://www.webmd.com/digestive-disorders/what-to-know-diet-after-gallbladder-surgery
