Öksürdüğünüzde veya geniz temizliği yaparken gelen balgamın rengi sağlığınız hakkında birçok ipucu verir. Özellikle siyah veya kahverengi balgam çok çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Genellikle siyah balgam (tıbbi adı melanoptiz) akciğerlerde tahriş veya enfeksiyon belirtisidir. Diğer yandan kahverengi balgam oluşması da mümkündür. Siyah veya kahverengi balgam tamamen zararsız bir durum olabileceği gibi, doktora başvurmanızı da gerektirebilir. Bu yazımızda kahverengi veya siyah balgam nedenleri hakkında detaylı bilgi bulabileceksiniz.
Akciğerlerdeki balgam akciğerlerinizi tahriş edici faktörlere karşı korur ve enfeksiyonla mücadele etmeye yardımcı olur. Bu balgam üzerine toz parçacıkları, duman ve bakteriler yapışır. Akciğerlerde bir tahriş veya enfeksiyon söz konusu ise akciğerlerin temiz olması için sıklıkla balgam çıkarma ihtiyacı duyulur. Sigara, toz veya bakteriyel enfeksiyonlar bu balgamın rengini kahverengi veya siyaha dönüştürebilir. Kahverengi balgam genellikle kanlı balgam olarak bilinmektedir.
Öksürerek çıkarılan balgam akciğerlerden gelen koyu kıvamlı, yapışkan bir maddedir. Doktorlar bu balgamdaki kahverengi veya siyah lekeleri incelemek için laboratuvar analizi isteyebilir.
Kahverengi ve Siyah Balgam İle Birlikte Görülen Diğer Belirtiler
Siyah veya kahverengi balgam eğer akciğerlerdeki bir enfeksiyon veya başka bir hastalıktan kaynaklanıyorsa eş zamanlı olarak mutlaka başka belirtiler de ortaya çıkacaktır. Siyah veya kahverengi balgam ile birlikte görülebilecek belirtiler şunlardır:
- Koyu renk balgamlı derin öksürük,
- Boğaz ağrısı, göğüs ağrısı gibi hava yollarında tahriş belirtileri,
- Nefes darlığı,
- Hırıltı,
- Sinüs tıkanıklığı, ateş, burun akıntısı gibi solunum yolu enfeksiyonu belirtileri,
- Yutmada zorluk çekme,
- Mide yanması
Siyah veya kahverengi balgam neden olur?
Siyah Renkli Toz Soluma
Siyah balgam genellikle maden işçilerinde solunan havanın siyah renkli toz içermesi nedeniyle ortaya çıkabilir. Ayrıca kömür sobası kullanan kişilerde de kömürle ilgilenme sonucunda siyah balgam oluşabilir. Tozlu bir odayı temizlemek de siyah balgam yapabilir. Burun deliklerinden giren bu tozlar balgama yapışarak siyah renk almasına neden olur.
Hava Kirliliği
Siyah balgam hava kirliliğinin çok yoğun olduğu yerlerde yaşayan kişilerde görülebilir. Kirli hava zararlı kimyasallar ve siyah renkli toksik partiküller içerebilir.
COPD dergisinde yayınlanan bir araştırmada kirli havadaki siyah duman ve diğer partiküllerin akciğer iltihabına neden olabildiği ve balgam üretimini arttırdığı belirtilmiştir. Özellikle akciğer hastalarında bu belirgin sakıncalar oluşturmaktadır.
Respiratory Medicine dergisinde hava kirliliğine maruz kalma sonucu ortaya çıkan diğer solunum belirtileri şu şekilde sıralanmıştır:
- Nefes alamama,
- Hırıltılı öksürük,
- Bronşit belirtileri,
- Balgamlı öksürük.
Sigara İçmek
Sigara içen kişilerde sabah saatlerinde siyah balgam görülebilir. Siyah balgam sigara dumanı nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Sigara dumanı yüksek düzeyde oksidan ve toksin içerir. Bu zararlı maddeler akciğerlere yapışarak balgam üretimini arttırır ve hava yollarını daraltır. Böylece ortaya oldukça koyu kıvamlı ve koyu renkli siyah balgam ortaya çıkar. Bu balgam özellikle sabah saatlerinde görülür.
Akciğer yalnızca siyah balgam çıkarmaya neden olmakla kalmaz. Akciğer kanseri ve diğer solunum hastalıklarına yakalanma riskini de arttırır.
Siyah veya Kahverengi Balgam: Bakteriyel Enfeksiyonlar
Sabahları veya günün herhangi bir saatinde öksürürken siyah veya kahverengi balgam gelmesi akciğerlerdeki bakteriyel enfeksiyonlarla ilişkili olabilir.
Bronşit
Kahverengi balgam çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkaran bronşit semptomlarından biridir. Bronşları etkileyen bakteriyel veya viral bir enfeksiyon sonucu oluşan bronşit bulaşıcı olabilir.
Respiratory Care dergisinde bakteriyel bronşitin akciğerlerden kahverengi balgam gelmesine yol açtığı belirtilmiştir. Bakteriyel enfeksiyonlarda yeşil veya sarı balgam da görülebilir. Balgamın rengi doktorların bronşitin nedeni hakkında fikir edinmesini sağlar.
Bronşit hastalığında kahverengi balgam balgamda kan bulunduğu anlamına da gelebilir. Balgamda kan bulunması enfeksiyonun akciğerlerin derinine nüfuz ettiğinin bir göstergesidir. Kanlı balgam zatürre belirtisi de olabileceğinden mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Diğer bronşit belirtileri şunlardır:
- Ateş ve üşüme,
- Nefes darlığı,
- Göğüs ağrısı
Bronşit hakkında detaylı bilgi ve bronşit tedavisi ayrıntıları için Bronşit yazımızı okuyabilirsiniz.
Sinüzit
Hava yollarında bakteriyel enfeksiyon oluşması halinde burundan kahverengi sümük gelebilir. Sinüz enfeksiyonları alın, göz altı ve burun bölgesinde iltihaba yol açabilir. Sıklıkla sinüzit hastalarında burundan kahverengi sümük geldiği görülmektedir.
Pnömokoksal hastalık Streptococcus pneumoniae bakteri zincirinden kaynaklanmaktadır. Enfeksiyonun sinüsleri etkilemesi halinde sinüzit hastalığı oluşabilir. Araştırmacılar bu bakteri zincirinin kahverengi balgam yaptığını tespit etmişlerdir.
Diğer sinüzit belirtileri şunlardır:
- Boğazı tahriş eden geniz akıntısı,
- Aşırı balgamlı hırıltılı öksürük,
- Burun temizliğinden sonra siyah veya kahverengi akıntı gelmesi,
- Hapşırma,
- Vücudun enfeksiyonla savaşması nedeniyle yorgunluk.
Bakteriyel Zatürre
Bakteriyel zatürre potansiyel olarak ciddi bir akciğer enfeksiyonudur ve kahverengi balgam oluşmasına neden olabilir.
Clinic Methods dergisinde belirli bakteri zincirlerinin akciğerleri etkilemesi halinde siyah veya kahverengi balgam oluşabileceği belirtilmiştir. Akciğer enfeksiyonu rengi kırmızıya çalan bir sıvının birikmesine yol açar ve beyaz kan hücreleri bu sıvı ile birleşir. Bu da paslı kahverengi görünümlü bir madde meydana getirir.
Gençlerde ve yaşlılarda zatürre ölümcül sonuçlar doğurabileceğinden zatürre belirtileri asla görmezden gelinmemelidir. Zatürre belirtileri şunlardır:
- Derin nefes alınca göğüs ağrısı,
- Yüksek ateş,
- Yaşlılarda zihin bulanıklığı,
- Nefes darlığı,
Zatürre hakkında detaylı bilgi için Zatürre Nedir? Başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Tüberküloz (Verem)
Siyah veya kahverengi balgam gelmesine neden olabilen bir diğer bakteriyel akciğer enfeksiyonu hastalığı verem, yani tüberkülozdur. Verem balgam veya tükürük yoluyla bulaşabilen son derece bulaşıcı bir hastalıktır.
Araştırmacılar verem belirtileri arasında kanlı balgam oluşumunu da saymaktadır. Enfeksiyonun ilerleme derecesine bağlı olarak, balgamda kan bulunması halinde kahverengi balgam oluşabilir.
Siyah veya Kahverengi Balgamın Daha Az Görülen Nedenleri
Siyah veya kahverengi balgam çoğunlukla yukarıda saydığımız nedenlerden kaynaklanır. Ancak bazı durumlarda aşağıda belirtilen, daha az görülen hastalıkların habercisi olabilir.
Kistik Fibrozis
International Archives of Medicine dergisinde kistik fibrozis hastalarında bakteriyel akciğer enfeksiyonlarının yaygı
n olduğu belirtilmektedir. Aynı şekilde bu hastalarda da Streptococcus pneumoniae bakteri zinciri siyah, paslı veya kahverengi balgam oluşumuna yol açabilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
Siyah veya kahverengi balgam kronik obstrüktif akciğer hastalığı belirtisi olabilir. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı uzun süre sigara içmek, kömür tozu solumak veya asbest tozu solumak gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Bu faktörler akciğerleri etkiler ve tükürük ile birlikte kahverengi balgam oluşumuna yol açar.
Mantar Enfeksiyonu
Journal of Cytology dergisinde solunum yolları mantar enfeksiyonlarının hava yollarında siyah mantarların büyümesine neden olduğu belirtilmiştir. Bunun sonucunda siyah veya kahverengi balgam oluşabilir.
Siyah veya Kahverengi balgam nasıl geçer?
Kahverengi balgam solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanıyorsa akciğerleri doğal yollarla temizlemenin birçok yolu bulunmaktadır.
Göğüs Enfeksiyonları İçin Sarımsak
Sarımsak güçlü bir antibiyotiktir ve göğüs enfeksiyonu belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olur. Sarımsak barındırdığı antimikrobiyel özellikler sayesinde çeşitli solunum hastalıklarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Sarımsak kullanarak hafifletilebilecek akciğer enfeksiyonları arasında zatürre, verem, çeşitli bakteriyel ve viral enfeksiyonlar yer almaktadır.
Sarımsağı doğal elma sirkesi ve bal ile birlikte tüketerek terapötik etkisini arttırabilirsiniz.
Akciğerleri Temizleyen Yağlar
Kahverengi balgam problemini çeşitli yağlar kullanarak hafifletebilirsiniz. Örneğin okaliptüs yağı sineol adı verilen bir madde içermektedir. Sineol vücuttaki mukusun miktarını ve yoğunluğunu azaltır. Böylece burun ve ağızdan gelen kahverengi balgam problemi hafifleyecektir.
Balgamı azaltan diğer yağlar şunlardır:
- Nane yağı,
- Lavanta yağı,
- Çay ağacı yağı,
- Oregano yağı
Not: Bu yağlar ağız yoluyla tüketilmemelidir.
Bronşit semptomlarını azaltmak için kendi yağ karışımınızı hazırlayabilirsiniz:
- 5 damla okaliptüs yağı, 5 damla nane yağı ve 3 damla oregano yağını 1 yemek kaşığı 1 tatlı badem yağı ile karıştırın.
- Bu karışımı kullanarak göğüs bölgesine masaj yapın. Bunun kokusu akciğerlerin açılmasına yardımcı olacaktır.
- Etkisini arttırmak için üzerinize bir battaniye örtebilirsiniz.
Siyah balgam nasıl geçer?
Öksürünce veya geniz temizliği esnasında siyah balgam çıkarıyorsanız toz ve hava kirliliğine daha az maruz kalmaya çalışmalısınız.
- Sigarayı bırakın. Sigarayı bırakmak kronik akciğer hastalığı riskini düşürmenin en iyi yollarından biridir.
- Pasif içicilikten kaçının. Pasif içicilik en az aktif sigara içiciliği kadar tehlikelidir. Sigara dumanında en az sigaranın kendisi kadar toksik kimyasal bulunmaktadır.
- Evin havasını temiz tutun. Evinizi sık sık havalandırın ve tozlanmadan temizleyin. Havadaki sporlar akciğerleri etkileyerek solunum şikayetlerine yol açabilir.
- Dışarıdaki hava kirliliğinden korunun. Trafiğin en yoğun olduğu saatlerde dışarıya çıkmamaya çalışın.
- Toz maskesi takın. Tozlu ortamlarda çalışan kişiler tehlikeli toz partiküllerini solumamak için mutlaka maske takmalıdır.
Siyah veya kahverengi balgam için ne zaman doktora gidilmeli?
Kahverengi veya siyah balgam çevresel faktörlerden kaynaklanıyorsa, tahriş edici maddelerden uzak durmak balgamın renginin normale dönmesi için yeterlidir. Ayrıca üst solunum yolları enfeksiyonlarının tedavi edilmesi de kahverengi balgam problemini ortadan kaldırır.
Ancak bazı durumlarda kahverengi veya siyah balgam daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Aşağıdaki belirtiler görüldüğünde mutlaka doktorunuza başvurunuz.
- Öksürükte parlak kan renginin bulunması,
- Belirtilerin gittikçe kötüleşmesi,
- Kanlı, siyah veya kahverengi balgam probleminin 3 haftadan fazla sürmesi,
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması,
- Kalp hastalığı, akciğer hastalığı veya böbrek hastalığının bulunması.
