Teya insanlarda ve hayvanlarda görülen bir tür parazit enfeksiyonudur. Tenya yassı kurt veya yassı bağırsak paraziti olarak da bilinmektedir. Tenya insanlarda ve hayvanlarda sindirim ve bağırsak sisteminde yaşar. İnsanlarda tenya belirtileri arasında karın ağrısı, ishal, yorgunluk ve kilo kaybı yer almaktadır. Bazı durumlarda tenya enfeksiyonu baş ağrısı ve ciltte kızarıklık gibi belirtilere de yol açabilir. Tenya taşıyan kişilerin dışkısında tenya yumurtası ve tenya parçaları görülebilir. Bu yazımızda tenya belirtileri ve tenya tedavisi hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz. Yazımızın sonunda “Tenya nasıl düşürülür?” sorusunu da cevaplandıracağız.
Tenya Kurdu
İnsanlarda tenya enfeksiyonu nedenleri arasında ilk sırada kirli yiyecekler ve kirli sular yer almaktadır. Çoğunlukla tenya enfeksiyonu belirtileri tenyanın vücuda ilk girişinden aylar ve hatta yıllar sonra ortaya çıkar.
Tenya nedir?
Tenya insan vücudunda yaşayabilen bir parazit türüdür ve tenya belirtileri çok fazla değildir. İnsanlarda tenyanın belirli türleri görülmektedir. İnsanlarda parazit enfeksiyonlarına yol açan tenya türleri şunlardır:
- Taenia saginata: Bulaşmış et yoluyla insana geçer.
- Taenia solium ve taenia asiatica: Domuz eti yoluyla insana geçer.
- Balık tenyası (Diphyllobothrium latum): Pişmemiş veya çiğ balık yoluyla bulaşabilen tenya türüdür.
İnsanlarda Tenya Yaşam Döngüsü
Tenyanın yaşam döngüsü nedeniyle tenya düşürmek zorlu bir süreçtir. İnsanlarda tenyanın yaşam döngüsü şu şekildedir:
- Kirlenmiş yiyecekler yoluyla tenya larvası veya yumurtası vücuda girer.
- Tenya bağırsaklarda gelişmeye başlar ve bağırsak duvarına tutunur.
- Tenya parçalara ayrılır. Bazen dışkıda bu parçalar görülebilir.
- Tenya daha fazla yumurta üretmeye başlar.
- Tenyadan ayrılan kürelerin kan dolaşımına karışmasıyla birlikte tenya enfeksiyonu ortaya çıkar. Bu enfeksiyon karaciğer, beyin ve diğer organlarda kistlere yol açabilir.
Tenya neye benzer? Tenyanın görüntüsü nasıldır?
Bir tenyanın fotoğrafına baktığınızda onun uzun ve parçalı bir yapıda olduğunu görürseniz. Tenya aslında bir mezuraya benzer. Düzdür ve fiyonk gibi görünür. Tenya enfeksiyonu ortaya çıktığında dışkıda tenya belirtileri görülebilir. Dışkıdaki tenya belirtileri beyaz veya sarı pirinç taneleri şeklindedir.
Tenyanın boyu çok fazla uzayabilir. Tenya 50 milimetre kadar küçük olabileceği gibi 4-8 metre kadar uzun da olabilir. Mayo Clinic uzmanları 25 metreye kadar tenya görüldüğünü belirtmektedirler.
Tenya nasıl bulaşır?
İnsanlar tenya larvalarını veya yumurtalarını taşıyan yiyecekler, az pişmiş et veya belirli tatlı su balıklarını tükettiklerinde tenya bulaşma ihtimali vardır.
Tenya kurdunun insanlarda parazit enfeksiyonuna yol açma biçimlerinden bir diğeri de insan dışkısıdır. Tuvaleti kullandıktan veya bebek bezi değiştirdikten sonra elleri yıkamamak tenya bulaşmasına neden olabilir. Tenya bulaşmış yiyecekleri tüketmek de yetişkinlerde ve çocuklarda tenya bulaşmasına yol açabilmektedir.
Canadian Family Physician dergisinde suşi ve çiğ marine edilmiş balık tüketiminin de tenya bulaşmasına yol açabildiği belirtilmiştir.
İnsanlarda Tenya Belirtileri
İnsanlarda tenya belirtileri her zaman çok belirgin olmayabilir. Hatta bazen bağırsaklarında tenya bulunan kişilerde hiçbir belirti görülmez. Bazı kişilerde de hafif belirtiler ortaya çıkar, ki bu belirtiler de genellikle dikkate alınmaz.
Aşağıdaki belirtileri çok sık yaşıyorsanız tenya enfeksiyonu kontrolü için doktorunuza başvurmanız önerilir:
1. Karın Ağrısı
Tenya belirtileri arasında yaygın görülen belirtilerden biri karın ağrısıdır. Karın ağrısı tüm parazit enfeksiyonlarında ortak bir belirti olmakla beraber bağırsaklardaki tenyanın boyutuna bağlı olarak kronik hale gelebilir ve sindirim sistemini bozabilir.
2. İshal
İshal de tenya belirtileri arasında yer almaktadır. Tenya enfeksiyonu söz konusu olduğunda ishal başlar ve ishalin rengi soluk renklidir.
Karın ağrısı ile birlikte aralıklı ishal tenya belirtileri arasındadır. Çoğunlukla yemekten sonra mide ağrısı başlar ve sonrasında ishal ortaya çıkar.
İshal belirtilerini azaltmak için zencefil iyi bir çözümdür. Detaylı bilgi için “Zencefil ishale iyi gelir mi?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
3. Yorgunluk
Yorgunluk de tenya belirtileri arasındadır. Bazı vakalarda tenya kas ağrısı ve kramplar ile birlikte kronik yorgunluğa neden olabilmektedir.
Bağırsak kurtları nedeniyle ortaya çıkan tenya enfeksiyonu halsizlik hissine yol açar. Bu halsizlik ve güçsüzlük hissi tenya enfeksiyonu nedeniyle ortaya çıkan kistlerin merkezi sinir sistemini etkilemesinin bir sonucudur. Buna bağlı olarak baş dönmesi, baş ağrısı ve aşırı heyecan oluşabilir.
4. Ciltte Kızarıklık ve Kaşıntı
Sindirim sisteminde az pişmiş et nedeniyle oluşan tenya belirtileri arasında kırmızı kaşıntılı lekeler yer almaktadır. Dermatologlar vücutta kırmızı kaşıntılı lekelerin tipik tenya belirtileri arasında yer aldığını belirtmektedir.
Vücutta kırmızı lekeler tenyadan değil mantar enfeksiyonlarından da kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenle vücudunuzda herhangi bir neden olmaksızın kaşıntı ile birlikte karın ağrısı ve sık ishal problemi yaşıyorsanız tenya belirtileri kontrolü için doktorunuza başvurunuz.
5. Makatta Kaşıntı
Parazitik tenya enfeksiyonları makat girişinde ve çevresinde kronik kaşıntıya neden olur. Dışkıda bağırsak kurdu bulunmasının temel belirtilerinden biri makatta kaşıntı belirtisidir. Makatta kaşıntı büyük oranda dışkıda bulunan tenya parçalarına gösterilen alerjik reaksiyon ile ilgili bir durumdur.
Makatta kaşıntı her zaman tenya belirtisi olmayabilir. Bu nedenle böyle bir problem yaşıyorsanız anal fissür, maya enfeksiyonu veya egzama gibi ihtimalleri de göz önünde bulundurunuz.
6. Baş Ağrısı
Bazı tenya enfeksiyonları karın ağrısından daha ciddi belirtiler ortaya çıkarabilir. Özellikle pişmemiş dana eti veya domuz eti tüketiminden kaynaklanan tenya belirtileri arasında beyinde oluşan kist nedeniyle ortaya çıkan baş ağrısı yer almaktadır.
Baylor University Medical Center Proceedings dergisinde yayınlanan bir raporda sık baş ağrıları şikayetiyle hastaneye giden bir erkek hastadan söz edilmektedir. Bu kişide tenya lavasının kan dolaşımına karışması sonucu beyinde ve diğer organlarda kist oluşmuş ve baş ağrısı meydana gelmiştir.
Çok büyük olasılıkla tek başına baş ağrısı tenya göstergesi değildir. Ancak baş ağrısı ile birlikte denge problemleri ve kasılma gibi sorunlar yaşıyorsanız doktorunuza başvurunuz.
7. Açıklanamayan Kilo Kaybı
Bağırsak duvarına tutunan tenya belirtileri arasında nedensiz yere kilo vermek de yer alır.
Tenya kurtları derileri yoluyla besinleri emer. Bu da tenya taşıyan kişide kilo kaybına neden olabilir. Bu kilo kaybı besin yetersizliklerine bağlı olabileceği gibi tenya belirtileri arasında yer alan iştah kaybı veya ishalden de kaynaklanabilir.
Diğer yandan tüm tenya kurtları kilo kaybına yol açmaz. Surgery for Obesity and Related Diseases dergisinde yayınlanan bir raporda 20 santimden uzun bir tenyayı taşıyan obez bir bireyden söz edilmektedir. Bu hastada tenya ancak obezite cerrahisinde fark edilebilmiştir.
8. B12 Eksikliği
Tenya kurtları bağırsaklarda beslendiğinden parazitik tenya enfeksiyonuna bağlı olarak anemi veya B12 eksikliği belirtileri ortaya çıkabilir.
Yapılan bazı araştırmalar özellikle balık tüketimi yoluyla bulaşan tenya kurtlarının kanda kronik B12 eksikliği yapabildiğini göstermiştir. Bu durum genellikle tenya kurdunun vücuttaki B12 stokunun %80’ini emdiği anlamına gelmektedir. Tenya enfeksiyonundan kaynaklanan B12 eksikliği merkezi sinir sistemini de etkilemektedir.
B12 eksikliği belirtileri arasında halsizlik, sindirim problemleri, kas zayıflığı ve uyuma güçlüğü yer almaktadır.
9. Dışkıda Tenya Görülmesi
İnsanlarda tenya belirtileri arasında en bilinen semptomlardan biri de dışkıda tenya ve tenya parçaları gözlenmesidir. Tenya enfeksiyonları dışkıda yumurta ve tenya parçalarının görülmesine yol açar. Bazı raporlarda insan dışkısındaki tenya görünümünün 2 yıl veya daha fazla devam edebileceği belirtilmiştir. Tenya yaşam döngüsü nedeniyle dışkıda tenya görülmesi yaygın bir tenya belirtisi olarak kabul edilmektedir.
10. Çocuklarda Tenya Belirtileri
Çocuklar hijyen konusunda özenli olmaya pek de eğilimli değildir. Bu da onları tenya enfeksiyonlarına daha açık hale getirmektedir. Ellerini yıkama alışkanlıkları henüz tam oturmadığından tenya kurtları kolaylıkla çocuklara bulaşabilir.
Çocuklarda tenya belirtileri genellikle yetişkinlerdeki tenya belirtileri ile aynıdır. Ancak uzmanlar çocuklarda tenya belirtileri için aşağıdaki ilaveleri yapmaktadır:
- Kolik karın ağrısı,
- İştah değişiklikleri,
- Mide bulantısı,
- Tenyanın merkezi sinir sistemini etkilemesine bağlı komplikasyonlar.
Tenya Komplikasyonları
Yazımızın başında belirttiğimiz gibi yetişkinlerde ve çocuklarda tenya enfeksiyonunda hiçbir belirti ortaya çıkmayabilir. Buna rağmen insanlarda tenya ciddi komplikasyonlara yol açma potansiyeli taşımaktadır. Tenya komplikasyonları arasında en ciddi iki tanesi biliyer sistemde tıkanıklık ve sistiserkozdur.
Sindirim Sisteminde Tıkanıklık ve Apandisit
Tenya komplikasyonları arasında sayabileceğimiz ciddi durumlardan biri safra kesesinde tıkanıklıktır. Tenya çok büyürse apandisi tıkayabilir ve apandisite neden olabilir.
Sistiserkoz
Sistiserkoz parazitler nedeniyle ortaya çıkan bir doku enfeksiyonudur. Bağırsaktaki parazit larvaları kan dolaşımına karışıp diğer organlarda kistlere yol açabilir. Bu kistler çok büyüdüğünde organların fonksiyonunun azalmasına neden olur.
Tenya nasıl düşürülür?
Hiç kimse bağırsaklarında dolaşan onlarca santimetre boyunda bir kurt ile yaşamak istemez. O halde tenya nasıl düşürülür? İşte bilimsel araştırmalara dayalı olarak derlediğimiz tenya düşürme yöntemleri:
Gıdada Kullanılabilir Diyatomik Toprak
Gıdada kullanılabilir diyatomik toprak insanlar için toksik olmayan doğal bir parazit dökücüdür.
Amerikan Ulusal Pestisit Bilgi Merkezi’nden edindiğimiz bilgilere göre “gıdada kullanılabilir” olarak etiketlenen diyatomik toprak insan tüketimine uygundur. Poultry Science dergisinde yayınlanan bir araştırmada tavuk yemlerine diyatomik toprak eklendiğinde bağırsak kurdu sayısının ciddi oranda düştüğü gözlenmiştir.
Peki tenya düşürmek için diyatomik toprak nasıl kullanılır?
1-2 yemek kaşığı gıdada kullanılabilir diyatomik toprağı bir bardak suyun içine ekleyin. Başlangıçta vücudunuz alışana kadar daha az miktarda da kullanabilirsiniz.
- Bu sudan her gün bir bardak aç karnına için.
- Bu işleme 2 hafta boyunca devam edin.
- Bu süre sonrasında 1 hafta ara verebilir ve sonrasında karışımı içmeye tekrar başlayabilirsiniz.
Tenya Düşürmek İçin Sarımsak
Sarımsak tenya öldürmek ve bağırsak kurtlarını düşürmek için güçlü bir tedavi yöntemidir. Parasitology Research dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre sarımsak antiparazit özelliklere sahiptir. Uzmanlar her gün birkaç diş sarımsak tüketiminin gıdalardan bulaşan tenyaları öldürmekte etkili olduğunu belirtmektedir.
- 2 diş sarımsağı ezin ve 10 dakika bekletin. Bu bekleme süresi içerisinde parazit öldürücü özelliklere sahip alisin maddesi açığa çıkacaktır.
- Ezilmiş sarımsağı iki yemek kaşığı yoğurdun içine ekleyin.
- 2 hafta boyunca her gün bunu yemeye devam edin.
Kabak Çekirdeği
Tenya düşürmek için etkili olan bir diğer bitkisel yöntem kabak çekirdeğidir.
Acta Tropica dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre her gün kabak çekirdeği tüketimi bağırsak kurdu belirtilerini azaltmaya yardımcı olmaktadır. Bilim adamları araştırmaya katılan kişilerin %75’inde parazit yükünü kabak çekirdeği ile azaltmayı başarmıştır.
Papaya Çekirdeği
Papaya çekirdeği parazit öldürücü özelliklere sahiptir. Bilimsel araştırmalar papaya çekirdeklerinin dışkıda tenya miktarını %71-%100 oranında düşürdüğünü göstermiştir. Papaya çekirdekleri herhangi bir yan etkisi olmadan bağırsak parazitlerini düşürmenin doğal yollarından biridir.
5-6 adet papaya çekirdeğini öğütün ve bir bardak suya veya süte karıştırarak her gün için. Tenya düşürmek için bu işlemi 2-3 hafta boyunca sürdürün.
Taze papaya bulamazsanız eczanelerde satılan organik papaya çekirdeği tozu ürünlerini kullanabilirsiniz. 1 yemek kaşığı papaya çekirdeği tozunu 1 bardak suya karıştırıp her gün içiniz.
Soğan
Parasitology Research dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre soğan hayvanlarda tenya sayısını düşürmektedir. Araştırmada öğütülmüş soğanın yemeklere eklenmesiyle birlikte dışkı numunelerindeki parazitlerin neredeyse tamamının yok olduğu gözlenmiştir.
Tenya düşürmek için bir adet soğanın suyunu sıkın. Bu sudan 2 çay kaşığı alıp yoğurda ekleyin ve her gün tüketin. 2-3 hafta boyunca bu işlemi sürdürün.
Tenya bulaşmaması için ne yapılmalı?
Hijyen kurallarına uymak ve yemekleri doğru yöntemlerle pişirmek tenya bulaşmasını önlemenin en iyi yollarıdır.
- Etleri çok iyi pişirin. Dana eti en az 145 derecede, kıyma en az 160 derecede pişirilmelidir.
- Balık pişirirken kesinlikle çiğ kalmamasına dikkat edilmelidir.
- Çiğ et veya çiğ balıktan yapılan yiyecekler yenmemelidir.
- Tuvalet kullanıldıktan sonra eller mutlaka yıkanmalıdır.
Tenya Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Köpekten insana tenya bulaşır mı?
Evet, ancak köpekten insana tenya bulaşması nadir bir durumdur. Köpeklerdeki tenya larvaları teorik olarak insanlara bulaşabilir. Ancak bunun olması için insanın tenya bulaşmış bir pireyi yemesi gerekmektedir.
Kediden insana tenya bulaşır mı?
Bu risk son derece düşüktür. Aynı şekilde tenya bulaşmış bir pirenin yutulması halinde bu mümkündür.
Tenya bulaşıcı mıdır?
Evet, tenya enfeksiyonları son derece bulaşıcıdır. Tenya insandan insana bulaşabilir. Tenya taşıyan kişilerin genellikle dışkılarında tenya bulunur. Hijyen kurallarına uyulmadığında bu tenya diğer kişilere bulaşabilir. Bu nedenle yazıda belirtilen tenya belirtileri ortaya çıktığında doktora başvurulmalıdır.
Tenya ne kadar yaşar?
Uzmanlar tenyanın insan bağırsağında 30 yıla kadar yaşayabileceğini belirtmektedirler.
