Kilo vermek isteyen kişiler için zayıflama ilaçları sihirli bir değnek gibi görünebilir. Bu ilaçların üreticileri ürünlerini genellikle fazla abartmakta, ancak ilaçların bu zayıflatıcı etkileri genellikle klinik araştırmalarca doğrulanmamaktadır. Aslında size kilo verdirmeyi ya da yağ yaktırmayı vadeden bu ilaçların sağlığınıza gizli zararları vardır. Zayıflatma ilaçlarının sağlığa zararları bilinmesine rağmen, bu ilaçlara yönelik talep her gür artmaktadır. Peki zayıflama ilaçları tehlikeli mi? Sağlığa zararı var mı? Zayıflama ilaçları bir doktor gözetiminde kullanılmadığı sürece sağlığınızı ciddi şekilde tehlikeye atabilir.
Zayıflama İlaçları Ne İşe Yarar?
Zayıflatıcı özelliği olan ilaçlar arıyorsanız önünüze birçok seçenek çıkacaktır. Bu ilaçları üreten şirketler üründeki içeriklerin aşağıdaki faydaları sağladığını iddia etmektedir:
- İştahı azaltması (kuş otu, arı poleni, rezene)
- Daha çabuk doymayı sağlama (guar zamkı, psilyum)
- Metabolizmayı hızlandırma (kafein, guarana, sinefrin, B-kompleksi vitaminleri)
- Vücudunuzun yağ üretimini azaltmak (yeşil çay, hidrositrik asit, keten tohumu)
- Yediniz yiyeceklerden aldığınız yağ miktarını azaltmak (kondritin)
Zayıflatma ilaçları ağız yoluyla alınan haplar, toz veya sıvı içeren kapsüller ya da çay şeklinde satılmaktadır. Bazı ürünler yemeklerle beraber alınırken, bazıları öğünlerin yerine alınmaktadır. Reçetesiz satılan zayıflama ilaçlarının metabolizmayı hızlandırarak ya da vücudunuzun enerjiyi kullanma sistemini uyararak kilo verdirdiği düşünülmektedir. Dexatrim gibi ürünlerin etken maddesi kafeindir. Kafein termojenez adı verilen bir etki yoluyla vücudun yağ yakmasına yardımcı olur. Ancak bu ürünlerin zararları faydalarından daha fazladır.
Zayıflama İlaçları Tehlikeli mi?
Bazı zayıflama ilaçları zararsızdır. Hatta bunlardan bazıları tokluk hissini arttırma, yağ yakma ve metabolizmayı hızlandırma konusunda etkili olabilir. Ancak kilo verdirdiğine inanılan bazı popüler ürünler zararlı yan etkileri nedeniyle FDA tarafından yasaklanmıştır. Zayıflama ilaçlarının bu yan etkileri arasında şunlar yer alır:
- Kalp atışının hızlanması
- Yüksek tansiyon
- Çarpıntı
- İshal
- Uykusuzluk
- Böbrek problemleri
- Karaciğer hasarı
- Rektal kanama
Zayıflama İlaçlarının Yan Etkileri
Zayıflama ilaçları tehlikeli mi? sorusunu soran kişilerin aklına gelen bir diğer soru da zayıflama ilaçlarının yan etkileri ile ilgilidir. Zayıflama ilaçlarının yan etkileri alınan ilaca ve ilacın etkilerine göre değişir. Uyarıcı türden fentermin gibi etken maddeler, uykusuzluk, yüksek tansiyon, çarpıntı, ilaca bağımlılık gibi sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Yağ alımını etkileyen orlistat (Alli) gibi ilaçlar gaz ve ishal gibi yan etkilere sahiptir. Beyindeki nörotransmitterleri etkileyen Belviq (lorcaserin) veya Contrave (bupropion ve naltrexone) gibi ilaçlar baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, kabız, ağız kuruması ve baş dönmesine neden olabilir.
Fentermin veya dietilpropion gibi uyarıcı türden zayıflama ilaçlarının ilaca bağımlılık yapma ve diğer yan etkileri bulunduğundan en fazla 12 hafta süreyle kullanılması önerilmektedir. Ancak orlistar (Alli, Xenical) gibi ilaçlar kilo verme veya kiloyu koruma amaçlı olarak doktor kontrolünde daha uzun süreyle kullanılabilir. Alli gibi reçetesiz satılan ilaçların da mutlaka doktora danışılarak kullanılması gerekmektedir.
Zayıflama ilaçları düşük kalorili diyetler ve doktora danışılarak belirlenen egzersiz programları ile birlikte kullanılmalıdır. Sağlıklı beslenme ve egzersiz programı devamlı kılınmadığı takdirde zayıflama ilaçları bırakıldığında tekrar kilo alınması kaçınılmazdır.
Aşağıdaki tabloda yaygın olarak kullanılan zayıflama ilaçlarının yan etkileri derlenmiştir:
| Marka | İlaç Kategorisi | Yan Etkileri |
| Adipex-P (phentermine) | İştah azaltıcı, | Tansiyon artışı, kalp atışının hızlanması, uygusuzluk, asabiyet, yorgunluk, bağımlılık. |
| Alli (orlistat) – over-the-counter (OTC) | Lipaz inhibitörü | Gaz, ishal, dışkıyı tutamama. |
| Belviq (lorcaserin) | Seçici seratonin 2C reseptörü agonisti (iştah azaltıcı) | Baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, yorgunluk, ağız kuruması, ishal. |
| Bontril PDM, Bontril SR (phendimetrazine) | İştah azaltıcı | Tansiyon artışı, kalp atışının hızlanması, uykusuzluk, asabiyet, bağımlılık. |
| Contrave (bupropion and naltrexone) | antidepresan | Mide bulantısı, kusma, ba ağrısı, yorgunluk, kabızlık, baş dönmesi, uykusuzluk, ağız kuruması, anksiyete, el titremesi, sıcak basması, tat alma duygusunun değişmesi |
| Desoxyn (methamphetamine) | İştah kesici | Yüksek bağımlılık yaratma riski. Tansiyonun ve kalp atış hızının artması, uykusuzluk, asabiyet, bağımlılık. |
| Didrex (benzphetamine) | İştah kesici | Tansiyonun ve kalp atışının hızlanması, uykusuzluk, asabiyet, bağımlılık. |
| Diethylpropion | İştah kesici | Kabızlık, ağız kuruluğu, tansiyon artışı, kalp atış hızının artışı, uykusuzluk, asabiyet, bağımlılık. |
| Qsymia (phentermine and topiramate extended-release capsules) | Anorektik+iştah kesici | Deride yanma, karıncalanma hissi, baş dönmesi, tat alma duygusunun değişmesi, uykusuzluk, kabızlık, ağız kuruluğu |
| Saxenda (liraglutide)
| Glukagon türü peptit, iştahı ve yemek yeme duygusunu düzenler | Mide bulantısı, kusma, ishal, kabız, baş ağrısı, kalp çarpıntısı, yorgunluk, baş dönmesi, mide ağrısı, gaz, ağız kuruluğu, Tip 2 diyabette şekerin düşmesi. |
| Suprenza (phentermine) | İştah kesici | Tansiyon ve kalp atışının artması, uykusuzluk, asabiyet, bağımlılık |
| Xenical (orlistat)
| Lipaz inhibitörü | Gaz, dışkıyı tutamama, ishal |
Efedra Maddesinin Yasaklanması
Zayıflama ilaçlarında yaygın olarak kullanılan içeriklerden biri Çin menşeli bitkisel bir uyarıcı olan Efedra’dır. Efedra 2004 yılında FDA tarafından kalp krizi veya felç riskini arttırması nedeniyle yasaklanmıştır. Karara göre Efedra’nın düşük dozlarda kullanılması bile tehlikelidir. Yapılan bir araştırmaya göre 2001 yılında zayıflama ilaçlarından kaynaklı sağlık sorunlarının %64’ü efedra maddesinden kaynaklanmıştır.
Hidroxycut Maddesinin Yasaklanması
Bazı zayıflama ürünleri böbreklerde, karaciğerde ve diğer önemli organlarda şiddetli hasara yol açabilir. Hydroxycut maddesi 2009 yılında Amerika’da yasaklanmıştır. Yasaklanmasının sebebi hepatit ve sarılık gibi ciddi yan etkilere yol açmalıdır. Bu yağ yakıcı takviye ürününü alan kişilerden biri ölmüş, bir diğerinde ise karaciğer nakli yapılmıştır.
Fen-Phen Maddesinin Yasaklanması
Fenfluramin maddesi kalp hasarı ve akciğer hastalığına neden olması nedeniyle 1990’ların sonunda yasaklanmıştır. Fen-Phen içindeki bir diğer etken madde olan Fentermin hala bazı zayıflama ilaçlarında kullanılmakta olup, sadece doktor kontrolünde kullanılması önerilmektedir.
Bitkisel Zayıflama Ürünleri Tehlikeli midir?
Kilo vermek istiyorsanız karşınıza birçok “tamamen bitkisel” “bitki kaynaklı zayıflama ürünleri çıkacaktır. Bunlar aktarlarda ve internette sıklıkla satılmaktadır. Bu ürünler “sihirli” bir şekilde yağları yaktığını, kısa bir sürede kilo verdirdiğini iddia etmektedir. Ancak bu ürünlerin neredeyse hepsi hilelidir. Reçetesiz satılan zayıflama ürünlerinin FDA tarafından onaylanmadığını unutmayınız.
Sağlık kuruluşları gıda takviyesi veya bitkisel zayıflama ürünü olarak etiketlenen bu ürünlerin ciddi yan etkileri olabileceğini beyan etmektedir. Bu bitkisel ürünlerin çoğunda sibutramin gibi yasaklanmış maddeler de bulunmaktadır. Sibutramin geçmişte ölüme neden olduğu bilinen bir maddedir. O yüzden bitkisel zayıflatma ürünleri doktora danışılmadan kesinlikle sorulmaktadır.
Kaynaklar:
